“Miền Nam của các anh chị làm gì có văn hóa.” Người cầm bút nào đã dám nói như thế với giọng đắc thắng của phe chiến thắng từ Bắc vào trong một “khóa bồi dưỡng chính trị” giành cho văn nghệ sĩ Miền Nam?
Đó là chuyện xảy ra sau 1975, khi nhà nước CSVN quyết tâm cải tạo giới văn nghệ sĩ Miền Nam.
Câu nói trên của Mai Quốc Liên, người từ Miền Bắc vào theo đạo binh chiến thắng, lúc đó là phản ứng trước phát biểu của nhà văn Nguyễn Thị Hoàng. Chính xác, Mai Quốc Liên nói “hết sức hỗn xược” (chữ của nhà văn Nhật Tiến kể lại) rằng: “Khóa học này mở ra để các anh, các chị hiểu biết về xã hội mới thôi, chứ đừng trông mong vào việc cầm bút trở lại. Bởi vì miền Nam các anh, các chị làm gì có văn hóa.”
Chuyện này được Nhật Tiến kể lại trong 2 tác phẩm mới in: Hành Trình Chữ Nghĩa (HTCN), trang 53; và Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác (NGMTNN), trang 18.
Phản ứng của văn nghệ sĩ Miền Nam lúc đó ra sao? Cuốn HTCN trang 53 kể tiếp, qua lời Nhật Tiến trả lời phỏng vấn của Việt Tide:
“Nhật Tiến: Phải nói là sôi sục. Trước tiên, Đỗ Phương Khanh đứng lên chỉ mặt Mai Quốc Liên và hỏi ngay, Anh vào trong Nam được bao lâu và anh đã đọc được bao nhiêu tác phẩm của miền Nam rồi, mà anh dám nói miền Nam không có văn hóa? Rồi nhiều người khác cũng nhao lên, cả tôi lẫn nhà văn Nguyễn Thụy Long đều đứng dậy. Những người điều khiển khóa học vội vã tuyên bố nghỉ giải lao...”(hết trích)
Bồi dưỡng chính trị cho văn nghệ sĩ miền Nam? Ai làm như thế? Cuốn NGMTNN trang 18 ghi lại qua nhận định của Nhật Tiến:
Sau 1975, nhà văn Nhật Tiến dạy Vật Lý trung học trong 4 năm, và đó là nguồn thông tin để ông viết cuốn Nhà Giáo Một Thời Nhếch N hác, một tập hồi ký dày 290 trang, ghi lại những hình ảnh thầy cô trường trung học sau 1975.
Trong khi đó, 2 tác phẩm Hành Trình Chữ Nghĩa tập I và tập II là một số ghi nhận của tác giả Nhật Tiến sao 60 năm cầm bút. Tập II còn được đặt tựa đề Sự Thật Không Thể Bị Chôn Vùi, trong đó tác giả ghi lại những chuyện ít người biết về quá trình hình thành tuyển tập Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương.
Trong khi đó, cuốn Hành Trình Chữ Nghĩa tập I cũng có một phần kể lại những chuyện một thời văn nghệ sĩ miền Nam bị đẩy vào các “khóa bồi dưỡng chính trị” để nghe các nhà văn từ miền Bắc biểu diễn quyền lực của cuồng tín và dốt nát.
Trong khi đó, một thái độ hoàn toàn trái nghịch đã diễn ra với nhà văn Dương Thu Hương khi bà cùng đoàn quân chiến thắng vào Nam, nhìn thấy sách văn học phong phú và đầy đủ các khuynh hướng dị biệt, và đã ôm mặt khóc giữa phố. Nhà văn Dương Thu Hương vào tháng 4-2000 đã kể lại với phóng viên Đinh Quang Anh Thái
“... khi đội quân chiến thắng vào Sài Gòn năm 1975, trong khi tất cả mọi người trong đội quân chúng tôi đều hớn hở cười thì tôi lại khóc. Vì tôi thấy tuổi xuân của tôi đã hy sinh một cách uổng phí. Tôi không choáng ngợp vì nhà cao cửa rộng của miền Nam, mà vì tác phẩm của tất cả các nhà văn miền Nam đều được xuất bản trong một chế độ tự do; tất cả các tác giả mà tôi chưa bao giờ biết đều có tác phẩm bầy trong các hiệu sách, ngay trên vỉa hè...(...) Đó mới là chế độ của nền văn minh. Và thật chua chát khi nền văn minh đã thua chế độ man rợ.” (hết trích)
Một điểm nữa để nhìn về tác phẩm Hành Trình Chữ Nghĩa: nhà văn Nhật Tiến đã rất điềm tĩnh khi kể lại những hình ảnh thô bạo trong các “khóa bồi dưỡng chính trị” giành cho văn nghệ sĩ miền Nam.
Thí dụ, HTCN tập I, trang 52, nhà văn Nhật Tiến viết:
“Một câu hỏi khác mà tôi còn ghi nhớ được là của ký giả Thái Bạch, thuộc hàng ngũ những người viết miền Nam. Anh này đứng dậy gằn giọng hỏi tôi: Anh cho tôi biết, anh có liên hệ gì với tên phản động Nhất Linh? Tôi chưa kịp trả lời thì chị Nguyễn Thị Vinh đã đứng dậy, chỉ mặt Thái Bạch và nói ngay, Anh muốn biết về Nhất Linh thì hãy hỏi tôi, vì tôi mới là người có nhiều liên hệ với nhà văn Nhất Linh, cả về mặt văn chương lẫn đời sống chính trị. Nói chung đa số anh chị em văn nghệ sĩ tham dự khóa đó vẫn còn giữ được tư cách của người cầm bút.” (hết trích).
Nhật Tiến là người đứng ngoài nắng, đúng như lời nhà văn Mai Thảo đã gọi.
Cũng cần nhắc rằng, nhà văn Nhất Linh là người đã từng hoạt động cho Việt Nam Quốc Dân Đảng, đã liên tục đòi hỏi những quyền tự do căn bản, đã bị nhà nước Tổng Thống Ngô Đình Diệm truy bức, đẩy ra tòa để tới mức phải tự tử vì “Đời tôi để lịch sử xử...”
Nhà văn Nguyễn Mạnh Trinh trong bài viết tựa đề “Nhà Văn Vẫn Đứng Ngoài Nắng: Nhật Tiến” có đăng lại trong HTCN tập I, trang 92 đã kể về tang lễ Nhất Linh:
“Đám tang của ông bị mật vụ bao vây vì chính quyền không muốn bị tai tiếng với dư luận quốc tế nhưng lại có nhiều thanh niên, sinh viên học sinh đến đưa tiễn. Nhà văn Nhật Tiến ở trong phái đoàn của Trung Tâm Văn Bút Việt Nam với tư cách là Phó chủ tịch nên có mặt lúc hạ huyệt và ông đã ứng khẩu bài điếu văn và đọc như là một cách thế phản kháng của người cầm bút trong hoàn cảnh thời thế ấy. Trong khi nhiều lãnh tụ đảng phái bị bắt giữ và các văn nghệ sĩ bị theo dõi thì hành động kể trên phải được coi như một phản ứng can đảm của kẻ sĩ không ngại ngùng trước bạo lực vì có thể bị bắt giam bất cứ lúc nào.” (hết trích)
Nhà báo Đinh Quang Anh Thái, trong bài phỏng vấn Nhật Tiến trên báo Người Việt ấn bản ngày 6-3-2012, tựa đề “Nhà Văn Nhật Tiến: 60 Năm Cầm Bút Vui Ít, Buồn Nhiều...” nhân dịp tác phẩm Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác được xuất bản, đã ghi rằng:
“Người Việt: Ông có tâm sự nào muốn nói thêm với độc giả Người Việt?
Nhật Tiến: Trong số bạn đọc nhật báo Người Việt, tôi đoán là cũng có một số vị từng là độc giả của tôi. Tôi chỉ xin gửi gắm vài lời rằng, trong 60 năm cầm bút, tôi chưa bao giờ thấy hối tiếc về những gì mình đã viết ra và tôi sẽ vẫn tiếp tục không làm phụ lòng những độc giả đã yêu mến, đã theo dõi hay đã âm thầm cảm thông với tôi trong nhiều vấn đề liên quan tới đất nước.” (hết trích)
Ba tác phẩm của nhà văn Nhật Tiến – Hàng Trình Chữ Nghĩa tập I, Sự Thật Không Thể Bị Chôn Vùi (tức HTCN tập 2), và Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác – có thể tìm mua, giá mỗi cuốn 15 Mỹ Kim, qua điạ chỉ:
Thư từ, giao dịch xin đề :
HUYỀN TRÂN
9882 Reading Ave, Garden Grove, CA 92844
Email: nhaxuatbanhuyentran@yahoo.com
Độc giả ở xa, mua mỗi cuốn xin viết chi phiếu 15 USD, đề tên PHUONG DO và gửi về địa chỉ trên. Nhà xuất bản sẽ miễn cước phí trong nội địa Hoa Kỳ.
Đó là chuyện xảy ra sau 1975, khi nhà nước CSVN quyết tâm cải tạo giới văn nghệ sĩ Miền Nam.
Câu nói trên của Mai Quốc Liên, người từ Miền Bắc vào theo đạo binh chiến thắng, lúc đó là phản ứng trước phát biểu của nhà văn Nguyễn Thị Hoàng. Chính xác, Mai Quốc Liên nói “hết sức hỗn xược” (chữ của nhà văn Nhật Tiến kể lại) rằng: “Khóa học này mở ra để các anh, các chị hiểu biết về xã hội mới thôi, chứ đừng trông mong vào việc cầm bút trở lại. Bởi vì miền Nam các anh, các chị làm gì có văn hóa.”
Chuyện này được Nhật Tiến kể lại trong 2 tác phẩm mới in: Hành Trình Chữ Nghĩa (HTCN), trang 53; và Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác (NGMTNN), trang 18.
Phản ứng của văn nghệ sĩ Miền Nam lúc đó ra sao? Cuốn HTCN trang 53 kể tiếp, qua lời Nhật Tiến trả lời phỏng vấn của Việt Tide:
“Nhật Tiến: Phải nói là sôi sục. Trước tiên, Đỗ Phương Khanh đứng lên chỉ mặt Mai Quốc Liên và hỏi ngay, Anh vào trong Nam được bao lâu và anh đã đọc được bao nhiêu tác phẩm của miền Nam rồi, mà anh dám nói miền Nam không có văn hóa? Rồi nhiều người khác cũng nhao lên, cả tôi lẫn nhà văn Nguyễn Thụy Long đều đứng dậy. Những người điều khiển khóa học vội vã tuyên bố nghỉ giải lao...”(hết trích)
Bồi dưỡng chính trị cho văn nghệ sĩ miền Nam? Ai làm như thế? Cuốn NGMTNN trang 18 ghi lại qua nhận định của Nhật Tiến:
Hình bìa 3 tác phẩm mới của nhà văn Nhật Tiến.
“Theo kinh nghiệm của tôi, tôi chỉ thấy cái đám văn nghệ sĩ đến từ miền Bắc, tham gia khóa bồi dưỡng chính trị cho đám văn nghệ sĩ miền Nam là hung hăng, phách lối như Bảo Định Giang, Mai Văn Tạo, Phan Đắc Lập, Nguyễn Quang Sáng nhưng mục hạ vô nhân, nhố nhăng nhất phải kể tới Anh Đức và Mai Quốc Liên.”(hết trích)Sau 1975, nhà văn Nhật Tiến dạy Vật Lý trung học trong 4 năm, và đó là nguồn thông tin để ông viết cuốn Nhà Giáo Một Thời Nhếch N hác, một tập hồi ký dày 290 trang, ghi lại những hình ảnh thầy cô trường trung học sau 1975.
Trong khi đó, 2 tác phẩm Hành Trình Chữ Nghĩa tập I và tập II là một số ghi nhận của tác giả Nhật Tiến sao 60 năm cầm bút. Tập II còn được đặt tựa đề Sự Thật Không Thể Bị Chôn Vùi, trong đó tác giả ghi lại những chuyện ít người biết về quá trình hình thành tuyển tập Trăm Hoa Vẫn Nở Trên Quê Hương.
Trong khi đó, cuốn Hành Trình Chữ Nghĩa tập I cũng có một phần kể lại những chuyện một thời văn nghệ sĩ miền Nam bị đẩy vào các “khóa bồi dưỡng chính trị” để nghe các nhà văn từ miền Bắc biểu diễn quyền lực của cuồng tín và dốt nát.
Trong khi đó, một thái độ hoàn toàn trái nghịch đã diễn ra với nhà văn Dương Thu Hương khi bà cùng đoàn quân chiến thắng vào Nam, nhìn thấy sách văn học phong phú và đầy đủ các khuynh hướng dị biệt, và đã ôm mặt khóc giữa phố. Nhà văn Dương Thu Hương vào tháng 4-2000 đã kể lại với phóng viên Đinh Quang Anh Thái
“... khi đội quân chiến thắng vào Sài Gòn năm 1975, trong khi tất cả mọi người trong đội quân chúng tôi đều hớn hở cười thì tôi lại khóc. Vì tôi thấy tuổi xuân của tôi đã hy sinh một cách uổng phí. Tôi không choáng ngợp vì nhà cao cửa rộng của miền Nam, mà vì tác phẩm của tất cả các nhà văn miền Nam đều được xuất bản trong một chế độ tự do; tất cả các tác giả mà tôi chưa bao giờ biết đều có tác phẩm bầy trong các hiệu sách, ngay trên vỉa hè...(...) Đó mới là chế độ của nền văn minh. Và thật chua chát khi nền văn minh đã thua chế độ man rợ.” (hết trích)
Một điểm nữa để nhìn về tác phẩm Hành Trình Chữ Nghĩa: nhà văn Nhật Tiến đã rất điềm tĩnh khi kể lại những hình ảnh thô bạo trong các “khóa bồi dưỡng chính trị” giành cho văn nghệ sĩ miền Nam.
Thí dụ, HTCN tập I, trang 52, nhà văn Nhật Tiến viết:
“Một câu hỏi khác mà tôi còn ghi nhớ được là của ký giả Thái Bạch, thuộc hàng ngũ những người viết miền Nam. Anh này đứng dậy gằn giọng hỏi tôi: Anh cho tôi biết, anh có liên hệ gì với tên phản động Nhất Linh? Tôi chưa kịp trả lời thì chị Nguyễn Thị Vinh đã đứng dậy, chỉ mặt Thái Bạch và nói ngay, Anh muốn biết về Nhất Linh thì hãy hỏi tôi, vì tôi mới là người có nhiều liên hệ với nhà văn Nhất Linh, cả về mặt văn chương lẫn đời sống chính trị. Nói chung đa số anh chị em văn nghệ sĩ tham dự khóa đó vẫn còn giữ được tư cách của người cầm bút.” (hết trích).
Nhật Tiến là người đứng ngoài nắng, đúng như lời nhà văn Mai Thảo đã gọi.
Cũng cần nhắc rằng, nhà văn Nhất Linh là người đã từng hoạt động cho Việt Nam Quốc Dân Đảng, đã liên tục đòi hỏi những quyền tự do căn bản, đã bị nhà nước Tổng Thống Ngô Đình Diệm truy bức, đẩy ra tòa để tới mức phải tự tử vì “Đời tôi để lịch sử xử...”
Nhà văn Nguyễn Mạnh Trinh trong bài viết tựa đề “Nhà Văn Vẫn Đứng Ngoài Nắng: Nhật Tiến” có đăng lại trong HTCN tập I, trang 92 đã kể về tang lễ Nhất Linh:
“Đám tang của ông bị mật vụ bao vây vì chính quyền không muốn bị tai tiếng với dư luận quốc tế nhưng lại có nhiều thanh niên, sinh viên học sinh đến đưa tiễn. Nhà văn Nhật Tiến ở trong phái đoàn của Trung Tâm Văn Bút Việt Nam với tư cách là Phó chủ tịch nên có mặt lúc hạ huyệt và ông đã ứng khẩu bài điếu văn và đọc như là một cách thế phản kháng của người cầm bút trong hoàn cảnh thời thế ấy. Trong khi nhiều lãnh tụ đảng phái bị bắt giữ và các văn nghệ sĩ bị theo dõi thì hành động kể trên phải được coi như một phản ứng can đảm của kẻ sĩ không ngại ngùng trước bạo lực vì có thể bị bắt giam bất cứ lúc nào.” (hết trích)
Nhà báo Đinh Quang Anh Thái, trong bài phỏng vấn Nhật Tiến trên báo Người Việt ấn bản ngày 6-3-2012, tựa đề “Nhà Văn Nhật Tiến: 60 Năm Cầm Bút Vui Ít, Buồn Nhiều...” nhân dịp tác phẩm Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác được xuất bản, đã ghi rằng:
“Người Việt: Ông có tâm sự nào muốn nói thêm với độc giả Người Việt?
Nhật Tiến: Trong số bạn đọc nhật báo Người Việt, tôi đoán là cũng có một số vị từng là độc giả của tôi. Tôi chỉ xin gửi gắm vài lời rằng, trong 60 năm cầm bút, tôi chưa bao giờ thấy hối tiếc về những gì mình đã viết ra và tôi sẽ vẫn tiếp tục không làm phụ lòng những độc giả đã yêu mến, đã theo dõi hay đã âm thầm cảm thông với tôi trong nhiều vấn đề liên quan tới đất nước.” (hết trích)
Ba tác phẩm của nhà văn Nhật Tiến – Hàng Trình Chữ Nghĩa tập I, Sự Thật Không Thể Bị Chôn Vùi (tức HTCN tập 2), và Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác – có thể tìm mua, giá mỗi cuốn 15 Mỹ Kim, qua điạ chỉ:
Thư từ, giao dịch xin đề :
HUYỀN TRÂN
9882 Reading Ave, Garden Grove, CA 92844
Email: nhaxuatbanhuyentran@yahoo.com
Độc giả ở xa, mua mỗi cuốn xin viết chi phiếu 15 USD, đề tên PHUONG DO và gửi về địa chỉ trên. Nhà xuất bản sẽ miễn cước phí trong nội địa Hoa Kỳ.
Gửi ý kiến của bạn
