Lời tòa soạn: Cách đây 50 năm, vào giưã tháng 5/1954, tại Hội nghị quốc tế Genève về tình hình Đông Dương (khai diễn vào ngày 26/4/1954), Pháp và Việt Minh đã bắt đầu thương thảo về một hiệp định ngưng bắn trên chiến trường Việt Nam. Sau hơn 2 tháng bàn thảo qua nhiều phiên họp, ngày 20 tháng 7/1954, Hiệp định đình chiến tại VN gồm 47 điều, đã được ký kết, trước sự phản đối quyết liệt của phái đoàn đại diện Chính phủ Quốc Gia Việt Nam. Theo điều khoản chính của Hiệp định, một giới tuyến quân sự từ cửa sông Bến Hải đến làng Hồ Bồ Su và biên giới Việt Lào (vĩ tuyến 17), phân đôi đất nước Việt Nam. Từ đó, ngày 20 tháng 7/1954 trở thành "ngày đau thương " của dân tộc Việt Nam. 50 năm đã qua đi, Việt Nam Cộng Hòa đã bị bức tử sau hơn 20 năm chiến đấu bảo vệ phòng tuyến đầu của Thế giới Tự Do (1954-1975).Trong tinh thần tưởng niệm ngày 20 tháng 7 năm 1954, , Việt Báo giới thiệu đến bạn đọc loạt bài chiến sữ " Vĩ tuyến 17, Hiệp định Genève, 50 năm nhìn lại", đăng vào số báo thứ Bảy hàng tuần. Loạt bài này được biên soạn dựa theo các tài liệu sau đây: Quân lực VNCH trong giai đoạn 1946-1955( Khối Quân sử/Phòng 5/Bộ Tổng Tham Mưu QLVNCH); Đông Dương Hấp Hối của cựu Đại tướng Quân đội Pháp Henri Navarre; hồi ký của các cựu Tướng lãnh VNCH: cựu Trung tướng Trần Văn Đôn, cựu Thiếu tướng Đỗ Mậu, cựu Đại tướng Cao Văn Viên; Việc từng ngày 1945-1964 của tác giả Đoàn Thêm; tài liệu riêng của VB.
* Những dấu mốc đầu tiên về chính sách của Hoa Kỳ đối với cuộc chiến Đông Dương.
Trong cuộc chiến Đông Dương (1945-1954), thì năm 1950 là năm ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng biểu thị chính sách của Chính phủ Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Truman về tình hình Việt Nam. Sau đây là phần lược ghi một số sự kiện chính.
-Ngày 23 tháng 2/1950, Tổng thống Truman tuyên bố Chính phủ Hoa Kỳ sẽ gửi sang Đông Dương một phái đoàn kinh tế, để xem xét tình hình và đề nghị cách viện trợ kinh tế.
-Ngày 6/3/1950: Phái đoàn Kinh tế Mỹ đến Sài Gòn và lưu lại đến ngày 16-3-1950.
-Ngày 16/3/1950: Hạm đội 7 Hoa Kỳ đến thăm Sài Gòn, 71 phi cơ biểu diễn khắp bờ biển miền Trung.
-Ngày 4-4-1950: Tổng thống Truman cử đặc sứ Kenneth Landon sang VN tiếp xúc với đại diện Pháp và Chính phủ Quốc gia VN để xem xét vấn đề viện trợ.
-Ngày 12-6-1950: Chính phủ Hoa Kỳ thành lập tại VN cơ quan có tên là Uỷ ban Viện trợ Kinh tế
.-Ngày 17-5-1950: Một phái đoàn Viện trợ quân sự Hoa Kỳ do Đặc sứ Melby và Tướng Erskine cầm đầu đã đến VN xem xét tình hình trước khi Chính phủ Hoa Kỳ có quyết định chính thức về chương trình quân viện
.-Ngày 21-7-1950: Phái đoàn Viện trợ quân sự Hoa Kỳ tới Hà Nội.-Ngày 22-7-1950: Hai chuyến máy bay đầu tiên của Hoa Kỳ vận chuyển hàng viện trợ cho VN tới Sài Gòn, gồm thuốc men, bột DDT.
.-Ngày 11-8-1950: Chuyến tàu của Hoa Kỳ đầu tiên chở vũ khí và quân dụng trang bị cho Quân đội Quốc gia Việt Nam, Cao Miên và Lào ,cập bến Sài Gòn.
-Ngày 14-9-1950: Thủ tướng Chính phủ Quốc gia Việt Nam Trần Văn Hữu cử một phái đoàn để điều đình với phái bộ Hoa Kỳ về vấn đề viện trợ quân sự. Phái đoàn VN gồm có: Tổng trưởng Bộ Quân lực Trần Quang Vinh, Thủ hiến Trung Việt Phan Văn Giáo, và Thiếu tá Nguyễn Văn Hinh.
-Ngày 10-10-1950: Một phái đoàn viện trợ Quân sự Hoa Kỳ do Tướng Brinsk chỉ huy, đặt văn phòng tại Sài Gòn.-Ngày 11-10-1950: Thủ tướng Pháp Pleven cử Bộ trưởng Quốc phòng Jules Moch sang Mỹ để thúc giục chính phủ Hoa Kỳ gửi gấp võ khí cho lực lượng Liên Hiệp Pháp tại Đông Dương. Pháp yêu cầu Hoa Kỳ chỉ viện trợ vũ khí, không yêu cầu gửi quân.
-Ngày 16-10-1950: Chính phủ Hoa Kỳ tuyên bố sẽ xét lại chính sách ở Đông Á nếu Trung Cộng xâm lăng Đông Dương, hoặc nếu Quân đội Pháp rút hết.
-Ngày 28-10-1950: Hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ chở tới Sài Gòn 40 phi cơ Hellcat viện trợ cho Không quân Liên Hiệp Pháp.-Ngày 5-11-1950: Thêm 12 phi cơ Privateer do Hoa Kỳ viện trợ đến Sài Gòn.
Cũng trong ngày 5-11-1950,, tại hội nghị Quân sự họp tại Đà Lạt với đại diện chính phủ Pháp, Quốc trưởng Bảo Đại và Thủ tướng Trần Văn Hữu quyết định như sau: Thành lập Quân đội Quốc gia Việt Nam với quân số 115 ngàn người, với quân trang và võ khí do Hoa Kỳ cung cấp; Pháp tăng phái sĩ quan trong giai đoạn đầu, kinh phí cho quân đội Quốc gia Việt Nam do ngân sách Việt Nam và Viện trợ Hoa Kỳ đài thọ
.-Ngày 24-12-1950: tại Sài Gòn, Hoa Kỳ ký kết hiệp định Viện trợ quân sự cho Pháp và 3 quốc gia Đông Dương: VN, Cao Miên, Lào. Hiện diện tại buổi lễ ký kết Thủ tướng Trần Văn Hữu, Bộ trưởng Pháp Letourneau, Đại tướng De Lattre de Tassigny, Đại sứ Hoa Kỳ Donald Heath, đại diện Cao Miên và Lào. Cũng trong ngày này có 30 phi cơ B 26 của Hoa Kỳ viện trợ cho Quân đội Liên Hiệp Pháp, đáp xuống Sài Gòn.
* Lược ghi về chính sách của Tổng thống Truman, Tổng thống Eisenhower về tình hình VN
Vào cuối thế chiến thứ hai, sự lãnh đạo của Hoa Kỳ đối với Thế giới Tự do không ai mà không nhìn nhận. Nhưng chừng như khi có cuộc chiến tại Việt Nam và nhất là tại khu vực Đông Nam Á nói chung, chính sách Hoa Kỳ đã thay đổi nhiều lần Trong cuốn hồi ký do Trung tâm quân sử Lục quân Hoa Kỳ xuất bản, Đại tướng Cao Văn Viên đã nhắc lại một số sự kiện như sau: Tổng thống Franklin D.Roosevelt không bao giờ có quyết định là có nên giúp cho Pháp trở lại tái lập chế độ thuộc địa tại Đông Dương hay không. Chính quyền Tổng thống Truman thì có một phản ứng rõ ràng về trước cuộc xung đột giữa Việt Minh và Pháp trong khoảng 1945-1946.
Chính quyền Hoa Kỳ từ khước việc Pháp yêu cầu phi cơ và tàu chiến Hoa Kỳ giúp chuyên chở quân lính Pháp đến Đông Dương và đồng thời cũng từ khước việc Pháp yêu cầu trang bị vũ khí cho quân đội Pháp đánh nhau với Việt Minh. Đồng thời chính quyền Tổng thống Truman cũng từ khước lời kêu gọi của Hồ Chí Minh. Tháng 8 và 9 năm 1945, trong khi Việt Minh đang kiểm soát Hà Nội, Hồ Chí Minh, qua trung gian của Văn phòng Cơ quan Chiến lược Hoa Kỳ, đã gửi yêu cầu lên Tổng thống Truman xin cho Việt Nam được hưởng quy chế "như của Phi Luật Tân để được bảo hộ trong thời gian giành độc lập." Từ tháng10/1945 cho đến tháng Hai năm 1946, Hồ Chí Minh viết cho Tổng thống Truman ít nhất 8 lá thư, chính thức kêu gọi Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc can thiệp để ngăn chận chính sách thuộc địa của Pháp. Không có bằng chứng nào cho thấy các lá thư này được trả lời. (Bản tóm lược chính sách Hoa Kỳ dựa trên tập "Tài liệu Ngũ Giác Đài" của New York Times xuất bản năm 1971.)
Cũng theo phân tích của Đại tướng Cao Văn Viên, khi Việt Nam được công nhận độc lập một phần trong Liên Hiệp Pháp vào tháng Ba năm 1949 do Quốc trưởng Bảo Đại đứng đầu thì chính quyền Tổng thống Truman lại không hậu thuẫn cho ông, viện cớ là Quốc trưởng Bảo Đại là do Pháp đặt ra. Chính sách của Hoa Kỳ đối với Việt Nam bắt đầu ló dạng từ khi Mao Trạch Đông bắt đầu nắm vận mệnh Trung Hoa vào cuối năm 1949. Mục đích của Hoa Kỳ là chận đứng sự bành trướng của Cộng sản tại châu Á. Vì vậy khi Nga và Trung Cộng công nhận Hồ Chí Minh vào tháng 1/1950 thì Mỹ liền công nhận Hoàng đế Bảo Đại trong chức danh Quốc trưởng Quốc gia VN vào tháng 2/1950 và chỉ ba tháng sau Mỹ tuyên bố sẽ viện trợ kinh tế cho Pháp để Pháp trở lại Đông Dương. Từ một khoản viện trợ khiêm tốn 10 triệu Mỹ kim, số tiền viện trợ này vọt lên đến 1 tỉ (ngàn triệu) Mỹ kim vào năm 1954. Cuộc chiến tranh Đông Dương diễn ra bằng tiền của Mỹ tiếp tế qua tay người Pháp.
Đại tướng Cao Văn Viên nhận định rằng khi Pháp bị thất trận Điện Biên Phủ và buộc phải ký hiệp định Genève năm 1954, Hội đồng An ninh Quốc gia của Chính quyền Tổng thống Eisenhower thấy rằng hiệp định này rất thất lợi cho Mỹ nên đã tìm cách chận đựng sự bành trướng thêm nữa của Cộng sản tại VN. Mục tiêu được đặt ra là duy trì "tình thân hữu với những người không Cộng sản tại miền Nam", tức chính phủ Ngô Đình Diệm, và để ngăn chận Cộng sản chiến thắng tại miền Nam bằng một cuộc tổng tuyển cử. Từ đó, Việt Nam Cộng Hòa nhận viện trợ trực tiếp từ Mỹ. Quân đội Quốc gia Việt Nam, do Pháp huấn luyện và trang bị, được cải tổ toàn diện. Những binh sĩ chuyên nghiệp có nhiều kinh nghiệm chiến đấu nhưng mang nặng tư tưởng và hành vi theo Pháp liền được cho giải ngũ. Một thế hệ mới được thu nhận vào và theo cấp bậc mà thăng tiến trong quân đội mới mang tên là Quân lực Việt Nam Cộng Hòa (QLVNCH-tiếng Anh gọi tắt là ARVN).
Mục tiêu của QLVNCH là khai triển quân đội theo cách tổ chức của Hoa Kỳ, được Hoa Kỳ huấn luyện, trang bị và kỹ thuật chiến đấu từ đầu đến cuối. Để làm quen với cơ cấu tổ chức theo kiểu Hoa Kỳ, nhiều sĩ quan QLVNCH theo học khóa Lãnh đạo Chỉ huy. Về sau nhiều sĩ quan còn được cử đi Hoa Kỳ để học thêm về các ngành chuyên môn của mình. (Kỳ sau: Tổng thống Eisenhower và chiến trường Đông Dương 1953-1954).
* Những dấu mốc đầu tiên về chính sách của Hoa Kỳ đối với cuộc chiến Đông Dương.
Trong cuộc chiến Đông Dương (1945-1954), thì năm 1950 là năm ghi dấu nhiều sự kiện quan trọng biểu thị chính sách của Chính phủ Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Truman về tình hình Việt Nam. Sau đây là phần lược ghi một số sự kiện chính.
-Ngày 23 tháng 2/1950, Tổng thống Truman tuyên bố Chính phủ Hoa Kỳ sẽ gửi sang Đông Dương một phái đoàn kinh tế, để xem xét tình hình và đề nghị cách viện trợ kinh tế.
-Ngày 6/3/1950: Phái đoàn Kinh tế Mỹ đến Sài Gòn và lưu lại đến ngày 16-3-1950.
-Ngày 16/3/1950: Hạm đội 7 Hoa Kỳ đến thăm Sài Gòn, 71 phi cơ biểu diễn khắp bờ biển miền Trung.
-Ngày 4-4-1950: Tổng thống Truman cử đặc sứ Kenneth Landon sang VN tiếp xúc với đại diện Pháp và Chính phủ Quốc gia VN để xem xét vấn đề viện trợ.
-Ngày 12-6-1950: Chính phủ Hoa Kỳ thành lập tại VN cơ quan có tên là Uỷ ban Viện trợ Kinh tế
.-Ngày 17-5-1950: Một phái đoàn Viện trợ quân sự Hoa Kỳ do Đặc sứ Melby và Tướng Erskine cầm đầu đã đến VN xem xét tình hình trước khi Chính phủ Hoa Kỳ có quyết định chính thức về chương trình quân viện
.-Ngày 21-7-1950: Phái đoàn Viện trợ quân sự Hoa Kỳ tới Hà Nội.-Ngày 22-7-1950: Hai chuyến máy bay đầu tiên của Hoa Kỳ vận chuyển hàng viện trợ cho VN tới Sài Gòn, gồm thuốc men, bột DDT.
.-Ngày 11-8-1950: Chuyến tàu của Hoa Kỳ đầu tiên chở vũ khí và quân dụng trang bị cho Quân đội Quốc gia Việt Nam, Cao Miên và Lào ,cập bến Sài Gòn.
-Ngày 14-9-1950: Thủ tướng Chính phủ Quốc gia Việt Nam Trần Văn Hữu cử một phái đoàn để điều đình với phái bộ Hoa Kỳ về vấn đề viện trợ quân sự. Phái đoàn VN gồm có: Tổng trưởng Bộ Quân lực Trần Quang Vinh, Thủ hiến Trung Việt Phan Văn Giáo, và Thiếu tá Nguyễn Văn Hinh.
-Ngày 10-10-1950: Một phái đoàn viện trợ Quân sự Hoa Kỳ do Tướng Brinsk chỉ huy, đặt văn phòng tại Sài Gòn.-Ngày 11-10-1950: Thủ tướng Pháp Pleven cử Bộ trưởng Quốc phòng Jules Moch sang Mỹ để thúc giục chính phủ Hoa Kỳ gửi gấp võ khí cho lực lượng Liên Hiệp Pháp tại Đông Dương. Pháp yêu cầu Hoa Kỳ chỉ viện trợ vũ khí, không yêu cầu gửi quân.
-Ngày 16-10-1950: Chính phủ Hoa Kỳ tuyên bố sẽ xét lại chính sách ở Đông Á nếu Trung Cộng xâm lăng Đông Dương, hoặc nếu Quân đội Pháp rút hết.
-Ngày 28-10-1950: Hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ chở tới Sài Gòn 40 phi cơ Hellcat viện trợ cho Không quân Liên Hiệp Pháp.-Ngày 5-11-1950: Thêm 12 phi cơ Privateer do Hoa Kỳ viện trợ đến Sài Gòn.
Cũng trong ngày 5-11-1950,, tại hội nghị Quân sự họp tại Đà Lạt với đại diện chính phủ Pháp, Quốc trưởng Bảo Đại và Thủ tướng Trần Văn Hữu quyết định như sau: Thành lập Quân đội Quốc gia Việt Nam với quân số 115 ngàn người, với quân trang và võ khí do Hoa Kỳ cung cấp; Pháp tăng phái sĩ quan trong giai đoạn đầu, kinh phí cho quân đội Quốc gia Việt Nam do ngân sách Việt Nam và Viện trợ Hoa Kỳ đài thọ
.-Ngày 24-12-1950: tại Sài Gòn, Hoa Kỳ ký kết hiệp định Viện trợ quân sự cho Pháp và 3 quốc gia Đông Dương: VN, Cao Miên, Lào. Hiện diện tại buổi lễ ký kết Thủ tướng Trần Văn Hữu, Bộ trưởng Pháp Letourneau, Đại tướng De Lattre de Tassigny, Đại sứ Hoa Kỳ Donald Heath, đại diện Cao Miên và Lào. Cũng trong ngày này có 30 phi cơ B 26 của Hoa Kỳ viện trợ cho Quân đội Liên Hiệp Pháp, đáp xuống Sài Gòn.
* Lược ghi về chính sách của Tổng thống Truman, Tổng thống Eisenhower về tình hình VN
Vào cuối thế chiến thứ hai, sự lãnh đạo của Hoa Kỳ đối với Thế giới Tự do không ai mà không nhìn nhận. Nhưng chừng như khi có cuộc chiến tại Việt Nam và nhất là tại khu vực Đông Nam Á nói chung, chính sách Hoa Kỳ đã thay đổi nhiều lần Trong cuốn hồi ký do Trung tâm quân sử Lục quân Hoa Kỳ xuất bản, Đại tướng Cao Văn Viên đã nhắc lại một số sự kiện như sau: Tổng thống Franklin D.Roosevelt không bao giờ có quyết định là có nên giúp cho Pháp trở lại tái lập chế độ thuộc địa tại Đông Dương hay không. Chính quyền Tổng thống Truman thì có một phản ứng rõ ràng về trước cuộc xung đột giữa Việt Minh và Pháp trong khoảng 1945-1946.
Chính quyền Hoa Kỳ từ khước việc Pháp yêu cầu phi cơ và tàu chiến Hoa Kỳ giúp chuyên chở quân lính Pháp đến Đông Dương và đồng thời cũng từ khước việc Pháp yêu cầu trang bị vũ khí cho quân đội Pháp đánh nhau với Việt Minh. Đồng thời chính quyền Tổng thống Truman cũng từ khước lời kêu gọi của Hồ Chí Minh. Tháng 8 và 9 năm 1945, trong khi Việt Minh đang kiểm soát Hà Nội, Hồ Chí Minh, qua trung gian của Văn phòng Cơ quan Chiến lược Hoa Kỳ, đã gửi yêu cầu lên Tổng thống Truman xin cho Việt Nam được hưởng quy chế "như của Phi Luật Tân để được bảo hộ trong thời gian giành độc lập." Từ tháng10/1945 cho đến tháng Hai năm 1946, Hồ Chí Minh viết cho Tổng thống Truman ít nhất 8 lá thư, chính thức kêu gọi Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc can thiệp để ngăn chận chính sách thuộc địa của Pháp. Không có bằng chứng nào cho thấy các lá thư này được trả lời. (Bản tóm lược chính sách Hoa Kỳ dựa trên tập "Tài liệu Ngũ Giác Đài" của New York Times xuất bản năm 1971.)
Cũng theo phân tích của Đại tướng Cao Văn Viên, khi Việt Nam được công nhận độc lập một phần trong Liên Hiệp Pháp vào tháng Ba năm 1949 do Quốc trưởng Bảo Đại đứng đầu thì chính quyền Tổng thống Truman lại không hậu thuẫn cho ông, viện cớ là Quốc trưởng Bảo Đại là do Pháp đặt ra. Chính sách của Hoa Kỳ đối với Việt Nam bắt đầu ló dạng từ khi Mao Trạch Đông bắt đầu nắm vận mệnh Trung Hoa vào cuối năm 1949. Mục đích của Hoa Kỳ là chận đứng sự bành trướng của Cộng sản tại châu Á. Vì vậy khi Nga và Trung Cộng công nhận Hồ Chí Minh vào tháng 1/1950 thì Mỹ liền công nhận Hoàng đế Bảo Đại trong chức danh Quốc trưởng Quốc gia VN vào tháng 2/1950 và chỉ ba tháng sau Mỹ tuyên bố sẽ viện trợ kinh tế cho Pháp để Pháp trở lại Đông Dương. Từ một khoản viện trợ khiêm tốn 10 triệu Mỹ kim, số tiền viện trợ này vọt lên đến 1 tỉ (ngàn triệu) Mỹ kim vào năm 1954. Cuộc chiến tranh Đông Dương diễn ra bằng tiền của Mỹ tiếp tế qua tay người Pháp.
Đại tướng Cao Văn Viên nhận định rằng khi Pháp bị thất trận Điện Biên Phủ và buộc phải ký hiệp định Genève năm 1954, Hội đồng An ninh Quốc gia của Chính quyền Tổng thống Eisenhower thấy rằng hiệp định này rất thất lợi cho Mỹ nên đã tìm cách chận đựng sự bành trướng thêm nữa của Cộng sản tại VN. Mục tiêu được đặt ra là duy trì "tình thân hữu với những người không Cộng sản tại miền Nam", tức chính phủ Ngô Đình Diệm, và để ngăn chận Cộng sản chiến thắng tại miền Nam bằng một cuộc tổng tuyển cử. Từ đó, Việt Nam Cộng Hòa nhận viện trợ trực tiếp từ Mỹ. Quân đội Quốc gia Việt Nam, do Pháp huấn luyện và trang bị, được cải tổ toàn diện. Những binh sĩ chuyên nghiệp có nhiều kinh nghiệm chiến đấu nhưng mang nặng tư tưởng và hành vi theo Pháp liền được cho giải ngũ. Một thế hệ mới được thu nhận vào và theo cấp bậc mà thăng tiến trong quân đội mới mang tên là Quân lực Việt Nam Cộng Hòa (QLVNCH-tiếng Anh gọi tắt là ARVN).
Mục tiêu của QLVNCH là khai triển quân đội theo cách tổ chức của Hoa Kỳ, được Hoa Kỳ huấn luyện, trang bị và kỹ thuật chiến đấu từ đầu đến cuối. Để làm quen với cơ cấu tổ chức theo kiểu Hoa Kỳ, nhiều sĩ quan QLVNCH theo học khóa Lãnh đạo Chỉ huy. Về sau nhiều sĩ quan còn được cử đi Hoa Kỳ để học thêm về các ngành chuyên môn của mình. (Kỳ sau: Tổng thống Eisenhower và chiến trường Đông Dương 1953-1954).
Gửi ý kiến của bạn
