Là một trong những người được thế giới biết đến vì những lời đòi hỏi tự do tôn giáo, nhân quyền cho Việt Nam, Linh mục Nguyễn Văn Lý là tác giả của 9 bản lên tiếng được phổ biến rộng rãi ở trong cũng như ngoài nước, trước khi bị nhà cầm quyền Hà Nội bắt giữ sáng sớm hôm 17 tháng 5 vừa qua tại giáo xứ An Truyền, nơi Linh mục được Tổng giáo phận Huế cắt cử để chăm sóc tinh thần cho giáo dân.
Linh mục Nguyễn Văn Lý bị công an đến bắt chỉ vài giờ đồng hồ sau khi bản điều trần của Ông gửi Quốc Hội liên bang Hoa Kỳ nói về tình trạng đàn áp tôn giáo tại Việt Nam được đọc trước Hạ Viện. Trước đó, vào ngày 26 tháng 2, Linh Mục Lý bị nhà cầm quyền Thừa Thiên-Huế ra lệnh quản chế vì đã gửi bản điều trần đến Ủy Ban Tôn Giáo Quốc Tế do chính phủ Hoa Kỳ thành lập. Ngày mùng 9 tháng 5, cũng nhà cầm quyền vừa nói ban hành quyết định số 961 cấm Linh mục không được thực hành chức năng của một tu sĩ.
Trong suốt thời gian tranh đấu, Linh mục Tađêô Nguyễn Văn Lý và các giáo dân đã đưa ra những khẩu hiệu thật mạnh mẽ như; "Chúng Tôi Cần Có Tự Do Tôn Giáo", "Tự Do Tôn Giáo Hay Là Chết".
Trong một lá thư gửi cho một Linh mục đang ở hải ngoại, Linh mục Tađêo Nguyễn Văn Lý viết rằng vấn đề tự do và nhân quyền cho Việt Nam là một vấn đề thật cấp bách và vô cùng cần thiết, vì gần 80 triệu đồng bào Việt Nam đang sống trong một chế độ bạo tàn và gian dối, tước bỏ tát cả quyền cơ bản của con người.