LỜI TÒA SOẠN - Nước Mỹ là một nước do dân di cư, tỵ nạn lập ra. Những người dân di cư, tỵ nạn này thuộc nhiều chủng tộc khác nhau, và có những nguồn gốc văn hóa khác nhau. Đó là "tính chất đa dạng" ("diversity") của xã hội Hoa Kỳ. Đồng thời, xã hội Mỹ cũng là một xã hội có "tính nhất quán", với một nền văn hóa đặc thù - một nền văn hóa "đặc biệt Mỹ". Đó là vì hầu hết tất cả các sắc dân và chủng tộc tới đây lập nghiệp đều do những động lực tương tự và đều mang những ý hướng chung và những niềm tin tưởng luôn luôn lạc quan về một tương lai chung ngày càng tốt đẹp hơn ở miền đất mới. Họ, hay cha ông họ, đã tự ý hay bắt buộc phải bỏ quê hương cũ ra đi vì những lý do tôn giáo, chính trị, hay kinh tế, để tự tạo một cuộc sống mới tốt đẹp hơn cho chính họ và con cháu họ trong một xã hội trong đó tự do tín ngưỡng, tự do chính trị, và tự do kinh doanh được tôn trọng. Tính "đa dạng" và tính "nhất quán" là một tổng hợp đặc biệt của xã hội Hoa Kỳ. Tuy nhiên, luôn luôn có những người cho rằng hai tính chất này là hai thực thể bất khả dung hợp -- nhất là trong những thời kỳ khủng hoảng về kinh tế, chính trị, hay an ninh, những sắc tộc thiểu số và đặc biệt là những cộng đồng di dân mới tới và không thuộc sắc tộc da trắng thường bị nhìn với một con mắt nghi kỵ như những phần tử bàng quan, hoặc tệ hơn nữa, là những phần tử nguy hiểm có thể manh tâm phản phúc. Hiển nhiên là tính chất "đa dạng" của xã hội Mỹ không phải lúc nào cũng được chấp nhận. Tính chất này hiện đang bị đe dọa nặng nề vì hậu quả của Vụ Khủng Bố ngày 11 tháng 9 vừa qua. Vụ khủng bố này đã làm sụp đổ Trung Tâm Thương Mại Thế Giới ở Nữu Ước và một phần Ngũ Giác Đài ở Hoa Thịnh Đốn. Không những thế, đã có một vài dấu hiệu cho thấy vụ khủng bố này còn có nguy cơ có thể làm sụp đổ luôn cả "tính chất đa dạng," một nền móng quan trọng của xã hội Hoa Kỳ. Sau đây là bản dịch nguyên văn một bài xã luận hợp thời của nhà bỉnh bút Dana Parsons đăng trên tờ Los Angeles Times hôm Chủ Nhật, 30 tháng 9 vừa qua, dưới nhan đề "Something Else That Crumbles Without Vigilance: Diversity" (tạm dịch lấy nghĩa là: "Nên Cảnh Giác Để Tránh Đổ Vỡ Tinh Thần Dung Hợp Chủng Tộc Sau Vụ Khủng Bố 11 Tháng 9"):
Một vài tin tức báo chí địa phương đủ nhắc nhở cho chúng ta thấy nhiệm vụ trước mắt:
- 16 ngày sau vụ khủng bố 11 tháng 9, một vụ hỏa hoạn đã xẩy ra gây nhiều thiệt hại cho một tiệm ăn ở Anaheim chuyên chiêu đãi các thực khách phần lớn là người theo đạo Hồi giáo. Mặc dầu chính quyền cho rằng đây không phải là một vụ kỳ thị nhưng người ta biết rằng tiệm ăn này đã nhận được nhiều cú điện thoại rủa xả và cảnh tàn phá đã thu hút nhiều người đến xem và những người này đã tỏ lộ những thái độ thù hằn.
- Văn phòng ông Chưởng Lý Quận Cam đã mở cuộc họp với nhiều cư dân gốc Việt ở địa phương trong khuôn khổ một chương trình đang được tiến hành nhằm mục đích giúp cộng đồng Việt làm quen với hệ thống luật pháp ở Hoa Kỳ.
- Nhiều cư dân địa phương vẫn còn hậm hực về tình trạng di dân từ những nước Nam Mỹ, và về những vấn đề - có thực hay tưởng tượng - do những người dân nhập cư này gây ra.
Kể từ khi xẩy ra vụ khủng bố, chính quyền, từ ông Tổng Thống Bush trở xuống, không ngớt ca ngợi - bằng lời nói hay bằng văn tự -- tính chất đa dạng của xã hội Mỹ. Họ bảo rằng đó là một nguồn lực quan trọng của chúng ta.
Có thực ý như vậy không"
Phải chăng chúng ta thực sự yêu chuộng tính chất đa dạng và rút nguồn lực của chúng ta từ đó ra, hay là chúng ta chỉ nói miệng mà trong lòng chỉ muốn chối bỏ thực tế đa dạng của xã hội Hoa Kỳ"
Tôi ao ước có được một lời giải đáp gởi tới tôi trong phong bì. Tiếc rằng tôi không có.
Tuy nhiên, tôi biết chắc một điều: đó là không ai bảo rằng dân chủ là dễ. Nhất là ở nơi mà những người theo đạo Tin Lành, và người theo đạo Thiên Chúa, hoặc Hồi giáo, Do Thái giáo và cả những người không theo đạo nào cùng chung sống trên một mảnh đất với những người da đen, da trắng, da vàng, người Mễ, người Ái nhĩ lan, người Palestine, và người Lithuanie.
Nói cho ngay, ít có nơi nào trên đất Mỹ phản ảnh tình trạng đa dạng này bằng Orange County với một cư dân gồm 51% da trắng, 31% gốc Mễ, 15% gốc Á, và 2% da đen. Ngay cả trong những khối này cũng có tình trạng đa dạng. Chẳng hạn như trong một buổi lễ ăn sáng cầu kinh gần đây có tới 8 tôn giáo khác nhau cùng hành lễ.
Chúng ta tự bảo là chúng ta ca ngợi tính chất đa dạng.
Chúng ta có thật lòng như vậy không"
Bà Mai Công đã ở Mỹ từ năm 1975, và là một nhà hoạt động cộng đồng lâu năm trong cộng đồng những người gốc Việt ở Orange County.
Bà nói: "Tôi cho rằng, nói chung, trong thời an bình, và khi mà mọi người không gặp chuyện gì khó khăn, trắc trở, hết thẩy chúng ta đều muốn hoạt động để tiến tới thực hiện toàn vẹn tính chất đa dạng bởi vì chúng ta chấp nhận đó là một thực tế trong hiện tại cũng như trong tương lai."
Bà nói thêm: "Tuy nhiên, tôi cảm thấy rằng mỗi khi có chuyện chẳng lành bất ngờ xẩy ra, chẳng hạn như vụ mới đây ở Nữu Ước, người ta bắt đầu nẩy ra những nghi vấn."
Như vậy thì khi chúng ta đề cao tính đa dạng, chúng ta có thực lòng như vậy không hay chỉ nói miệng"
Bà Mai Công nói: "Đây là một dịp thử thách đối với tất cả mọi người chúng ta. Tôi thành thật tin rằng hết thẩy mọi người đều có thiện chí muốn đề cao tính chất đa dạng trong xã hội chúng ta. Tuy nhiên, là con người, chúng ta luôn luôn đều có thể có những phản ứng bất thường, do sự sợ hãi, tâm trạng lo âu, hay sự nóng giận không kiềm giữ được gây ra."
Trung tâm "Listening Center" của bà Kay Lindahl chuyên tổ chức những cuộc hội thảo về tính đa dạng trong tôn giáo. Bà cho biết chương trình của bà có thể đem áp dụng cả vào lãnh vực những khác biệt về văn hóa và sắc tộc.
Bà nói: "Theo quan điểm của tôi, về một phương diện nào đó, miền Nam California và vùng Orange County có thể coi như là địa bàn cho một cuộc thử nghiệm vĩ đại. Ở một vài nơi nào đó có thể có nhiều cư dân gốc Aménie hơn, hoặc là có nhiều cư dân thuộc một sắc tộc nào đó, nhưng phải nói rằng chúng ta có nhiều sắc tộc chung sống ở đây hơn bất cứ nơi nào khác trên thế giới. Bởi vậy, thiết tưởng nếu thành công ở đây thì cuộc thử nghiệm này cũng có thể thành công ở bất cứ nơi nào khác."
Bà có nghĩ rằng cuộc thử nghiệm này có thể thành công ở đây hay không"
Một Mục Tiêu Khó Đạt Được Nếu Không Có Ý Chí Cương Quyết Thực Hiện
Bà Lindahl nói tiếp: "Muốn vậỵ chúng ta phải có ý chí cương quyết thực hiện. Muốn phát triển các mối tương quan và lòng tin chúng ta cần có thời gian để tìm hiểu lẫn nhau. Chúng ta đang sống trong một xã hội đòi hỏi mọi người lúc nào cũng phải hối hả, hấp tấp và chúng ta không quen với những điều đòi hỏi nhiều thời gian."
Cũng như Bà Mai Công, bà Lindahl cho rằng hầu hết mọi người đều thực sự tin tưởng vào tính chất đa dạng xưa nay vẫn được đề cao trong xã hội Hoa Kỳ, một xã hội tổng hợp nhiều sắc tộc ("melting pot"). Bà Lindahl nói: "Trong thâm tâm, chúng ta đều ao ước điều này. Nhưng xã hội Hoa Kỳ ngày nay đã trở nên đa dạng hơn trước nên chúng ta cũng đều ý thức rằng chúng ta vẫn còn nhiều việc phải làm để đạt được mục tiêu này."
Chính phủ không thể làm cho chúng ta quý mến nhau. Quay sang chuyện khác, chúng tôi nói về vấn đề chinh phục nhân tâm.
Người ký giả của tờ báo Times chúng tôi trong bài viết về vụ hỏa hoạn ở Anaheim đã ghi lại câu nói của một người đứng xem như sau: "Chúng ta cần phải bắt hết bọn Hồi giáo này rồi đem trục xuất chúng ra khỏi nước. Phải đại bố ráp và tống xuất hết bọn chúng!"
Chúng tôi biết chắc rằng không phải chỉ có một mình ông này có ý nghĩ đó, mà ý nghĩ này cũng chẳng phải là ý nghĩ của hết thẩy mọi người.
Về những vấn đề tình cảm cũng như những vấn đề lý trí, mỗi người chúng ta đều phải tự mình đi đến những quyết định riêng.
Chúng ta đã quyết định ra sao"
Bà Lindahl nói: "Vấn đề hãy còn đó để chúng ta cùng suy ngẫm. Câu chuyện vẫn chưa kết thúc. Vấn đề chưa ngã ngũ. Cuộc thử nghiệm vẫn còn đang tiếp diễn."
Những bài xã luận của ông Dana Parsons được đăng trên tờ Los Angeles Times mỗi ngày Thứ Tư, Thứ Sáu, và Chủ Nhật. Độc giả có thể liên lạc với ông qua số điện thoại (714) 966-7821 hay viết thư cho ông qua địa chỉ báo quán ở số 1375 Sunflower Avenue, Costa Mesa, CA 92626, hoặc qua địa chỉ email là dana.parsons@latimes.com.
Gửi ý kiến của bạn
