Cali: Sẽ Co Cụm Hơn Cắt Giảm Để Tự Cứu
LOS ANGELES (Reuters) -- Hôm Thứ Hai, Jerry Brown tuyên thệ nhậm chức Thống Đốc California, nơi đang gặp nhiều khủng hoảng và phải tìm cách vượt qua nhiều gian nan trong năm mới.
Những thay đổi dự kiến sẽ làm đời sống nhiều cư dân California khó khăn hơn và đó là cách để cứu tiểu bang khỏi bị vỡ nợ.
Hồi mấy thập niên trước, hệ thống giaó dục California là niềm ghen tị cho cả Hoa Kỳ, và California -- nơi nắng ấm, cảnh đẹp ven biển ven núi, và là quê hương của kỹ nghệ điện toán -- là động cơ kinh tế cho cả nươc Mỹ và là biểu tượïng của Giấc Mơ Mỹ.
Bây giờ Calif. bên bờ gãy đổ. Nền kinh tế 1.7 ngàn tỉ đôla đang bước nặng nhọc ra khỏi cuộc suy thoái đã đánh sụp thị trườøng gia cư, đẩy tỉ lệ thất nghiệp lên 2 hàng số, và xóa sạch ngân sách.
Tiểu bang thâm thủng ngân sách trong 18 tháng tới ở con số hơn 25 tỉ đô. Các dân cử Calif. đã bít lổ hổng ngân sách mấy năm qua là không tiền khoáng hậu, và cả đau đớn.
Niềm tin của dân vào chính quyền đã tan vỡ. Bộ Trưởng Ngân Khố tiểu bang Bill Lockyer nói, “Đây là vùng đất của giấc mơ, vậy mà có lúc đã trở thành ác mộng.”
Nền kinh tế Cali là nền kinh tế lớn thứ 8 trên thế giới, khi tính như một quốc gia. Điều cần bây giờ là phải giảm bớt khuynh hướng bao cấp xã hội và phải tăng thân thiện cho kinh doanh.
Khi Brown nhậm chức Thống Đốc, nhiều người tin là chính quyền mới phaỉ co cụm hơn, phải cắt nhiều hơn về giáo dục, cắt cả trợ cấp xã hội, và cắt cả tiền hưu bổng.
Kho bạc trước giờ của Cali là kỹ nghệ phim ảnh Hollywood, thung lũng điện tử Bắc Cali, nông nghiệp đa dạng, trung tâm phát minh về năng lượng sạch, và là trung tâm giao thương với Châu Á.
Nhưng Calif. đã xài nhiều hơn kiếm được.
Thí dụ, năm 2006, Thống Đốc Arnold Schwarzenegger ký một ngân sách tăng quỹ giáo dục cao kỷ lục và ca ngợi việc tài trợ cho các môn hội họa, âm nhạc và thể dục.
Dennis Smith, Tổng giám đốc Học Khu Placentis-Yorba Linda ở Quận Cam, nói, “Họ lúc đó có tiền mà không biết làm gì. họ cho chúng tôi đủ thứ. Lẽ ra là nên tiết kiệm.”
Học Khu này đã vừa mới cắt giảm hàng chục thầy cô, và phải tiết kiệm đủ thứ.
Một luật năm 1999 lại cho hưu bổng quá hậu hỉ cho công chức tiểu bang: công chức lâu năm có thể hồi hưu lúc 50 tuổi và sau đó đươc lãnh tới 90% lương -- một lý do làm quỹ hưu bổng sẽ mang nợ tới 500 tỉ đôla. Brown hứa là sẽ tăng tuổi hưu và đòi thêm đóng góp (nghĩa là hy sinh) từ công chức.
Cai tù nữa: lương quá cao và phúc lợi quá nhiều. James Austin, giám đốc hãng tham vấn cải huấn JFA Institute, nói là có nhiều cai tù lãnh hơn 100,000$/năm vì làm quá giờ, và rồi họ cưới nhau, và con họ lại làm cai tù, thế là có một gia đình công chức có lương nửa triệu đôla.
Brown cũng đã xuất hiện trước đaị hội cai tù ở Las Vegas đầu tháng 12-2010, và nói thẳng là phải thắt lưng buộc bụng.
Còn trợ cấp xã hội nữa. Tiền welfare tại California nhiều và dễ dàng hơn nhiều tiểu bang khác. Và Thống Đốc Schwarzenegger từng đề nghị xóa sổ toàn bộ trợ cấp xã hội tại California, nhưng bị phản ứng dữ dội.
Brown chưa nói cụ thể về việc cắt giảm trợ cấp xã hội, nhưng người ta tin là một số dịch vụ y tế có thể bị xiết lại.
Brown không có nhiều lựa chọn. Đằng nào cũng phải cắt giảm, cùng lúc là tạo cơ hội để tăng kinh doanh nhằm tạo ra việc làm.
Gửi ý kiến của bạn
