Thật ra thì chẳng có ông tổng thống nào rành về kinh tế hết...
Trong khi bên Dân Chủ, hai ứng viên Hillary Clinton và Barack Obama còn đang đánh nhau túi bụi, thì bên Cộng Hòa, ứng viên John McCain ung dung đóng vai ngư ông thủ lợi. Thật ra, con đường ông McCain phải đi cũng không kém phần gập ghềnh, theo cái dạng “lên voi xuống chó”.
Năm 1999, thượng nghị sĩ John McCain ra tranh cử làm đại diện cho đảng Cộng Hòa trong cuộc bầu tổng thống năm 2000. Ông ra chạy đua cùng với thống đốc Texas, George W. Bush (Bush con). Thoạt nhìn, ai cũng thấy ông sẽ dễ dàng thắng. Ông là một người hùng, đã hy sinh xương máu, tham chiến ở Việt Nam và chịu cảnh ngục tù tra tấn của Cộng sản Việt Nam trong hơn năm năm, bây giờ mang tật không giơ cao hai tay được.
Về Mỹ, ông đã tham gia sinh hoạt chính trị một cách tích cực, và đắc cử dân biểu Arizona năm 1982, rồi thượng nghị sĩ năm 1986. Trong gần hai mươi năm tại quốc hội, ông đã chứng tỏ là một thành viên có uy tín lớn.
Kinh nghiệm quân sự, kinh nghiệm chính trị, uy tín cá nhân,… tất cả những gì cần thiết cho một ứng viên. Tất cả những gì Bush không có.
Nhưng chỉ vỏn vẹn ba lần ra quân, tại Iowa, New Hampshire và South Carolina, là ông đã thua Bush thảm hại, phải rút lui.
Năm 2004, tổng thống Bush ra tái tranh cử. McCain tích cực ủng hộ và đi vận động cho Bush. Trong những năm tiếp theo, ai cũng thấy ông là ngôi sao sáng nhất của đảng Cộng Hòa, người đương nhiên sẽ dễ dàng kế vị Bush.
Đầu năm 2007, cuộc chạy đua vào Tòa Nhà Trắng bắt đầu, dù ngày bầu tổng thống còn cách đấy tới gần hai năm.
Tổng thống đương nhiệm George Bush không ra tranh cử được nữa. Phó tổng thống Dick Cheney lại không ra tranh cử. Cuộc chạy đua mở rộng cho tất cả mọi người. Tổng cộng tám ông chính khách nhẩy ra bên Cộng Hòa. Ông McCain vẫn được coi như có ưu thế nhất.
Cho đến khi cuộc bầu sơ bộ thật sự bắt đầu, vào ngày 3 tháng 1 năm 2008.
Kết quả cuộc bầu sơ bộ đầu tiên tại Iowa là một bất ngờ cho mọi người. Một mục sư vô danh, cựu thống đốc Arkansas, Mike Huckabee, về đầu. Ông McCain về hạng … tư!
Chuyện gì đã xẩy ra"
Nếu có một lý do duy nhất để giải thích thất bại ban đầu của McCain thì đó chính là cuộc chiến Iraq. Thời điểm đầu năm 2008 còn phảng phất dư âm của phong trào chống chiến tranh Iraq trong suốt năm 2007. Cả năm trước, cuộc chiến ngày càng khốc liệt. Con số tử vong và thương vong đạt mức kỷ lục. Hơn hai phần ba dân Mỹ chán ghét, chống đối, không hiểu hay không chấp nhận cái lý của cuộc chiến này. Cuối năm 2006, dân Mỹ đi bầu quốc hội đã ủng hộ lập trường chống chiến tranh của đảng Dân Chủ khiến đảng này chiến thắng, nắm quyền kiểm soát cả Hạ Viện lẫn Thượng Viện.
Không khí chống chiến tranh Iraq hoàn toàn khống chế mọi vấn đề khác trong các cuộc bầu sơ bộ đầu năm 2008.
Trong bối cảnh đó, ông McCain ra tranh cử với chủ trương… tiếp tục đánh và đánh mạnh hơn nữa tại Iraq. Nếu không phải là điên thì cũng phải là gàn hơn "bát sách".
Trong quá khứ, ông cũng đã nhiều lần đưa ra những lập trường thật động trời đối với cử tri bảo thủ của đảng Cộng Hòa, có tính cách “phản đảng” rõ ràng.
McCain chủ trương tha thứ các di dân bất hợp pháp, cho họ đóng tiền phạt, rồi nhập tịch Mỹ với vài điều kiện. Đây là lập trường của phe cấp tiến Dân Chủ mà! Ông lại còn cùng ký tên với thượng nghị sĩ Ted Kennedy khi đưa dự luật này ra trước quốc hội. Ted Kennedy" Kẻ thù không đội trời chung của phe bảo thủ!
McCain là một trong hai thượng nghị sĩ Cộng Hòa bỏ phiếu chống lại việc giảm thuế của TT Bush, một chủ trương tiêu biểu của đảng Cộng Hoà. Ông cũng đã cùng với thượng nghị sĩ cấp tiến hạng nặng Russ Feingold của Minnesota đưa ra đạo luật mang tên hai người về việc yểm trợ tài chánh cho các ứng viên chính trị, thực tế là giới hạn sự yểm trợ tiền bạc của các đại công ty cho các ứng viên Cộng Hòa. Về lý thì để hạn chế việc chi phối chính trị bằng tiền bạc, nhưng cũng hạn chế quyền bày tỏ quan điểm chính trị và thực tế là cắt mạch máu của họ.
McCain đồng ý với cựu phó tổng thống Al Gore là trái đất đang bị hâm nóng, cần phải làm có biện pháp ngăn ngừa. Ông cũng đã tố cáo các lãnh tụ tôn giáo là khắc nghiệt thiếu bao dung (intolerant), trong khi khối công giáo và tin lành quá khích lại là cột trụ của phe bảo thủ Cộng Hòa, những thế lực đã giúp Bush chiến thắng trong hai lần tranh cử tổng thống.
Tóm lại, nghị sĩ John McCain hiển nhiên đang lội ngược dòng sông Cộng Hòa.
Bảo làm sao mà không thua cho được. Về hạng tư là may rồi.
Nhưng rồi chuyện đời thay đổi.
Sau khi TT Bush nghe lời kêu gọi của các tư lệnh chiến trường Iraq, đôn quân tại Iraq đúng như McCain chủ trương, thì cuộc chiến đạt được thành quả tốt đẹp hơn trước. Con số thương vong và tử vong tuột xuống rõ ràng, tình hình an ninh có vẻ khả quan hơn nhiều. Biến chuyển này tự nhiên mang một ý nghĩa mới. Ông McCain không còn là điên hay gàn nữa, mà trở thành người có viễn kiến, đã nhìn thấy rõ giải pháp cho cuộc chiến nhờ kinh nghiệm quân sự của mình.
Sau tám năm Clinton và bẩy năm Bush, người ta cũng đã thấy chính trường Mỹ chỉ là một chiến trường, trong đó hai chính đảng chỉ lo đánh nhau chí chóe suốt ngày. Dân Mỹ chán ghét tình trạng này. Thượng nghị sĩ Obama nhìn thấy rõ và vận động cho mình qua chủ trương tích cực hợp tác với Cộng Hòa. Người ta nghe Obama nói, nhưng chưa thấy Obama đã làm được gì, chỉ thấy McCain là người thực tế đã hợp tác với các đối thủ trong phe cấp tiến Dân Chủ.
Thêm vào đó, các đối thủ Cộng Hòa của ông đã lần lượt chứng tỏ sự yếu kém của mỗi người.
Kết quả bất ngờ là chỉ tới cuối tháng Hai năm 2008 ông nghiễm nhiên trở thành đại diện cho đảng Cộng Hòa khi vận động được đa số lá phiếu của cử tri đoàn và chỉ còn chờ lễ đăng quang chính thức tại đại hội đảng vào tháng Chín tại St Paul, tiểu bang Minnesota.
Khác với hai ứng viên Dân Chủ còn đang leo trèo qua những chông gai chồng chất. ông McCain thư thái bước lên ngai Cộng Hòa. Nhưng khác với các ứng viên Dân Chủ, bây giờ là lúc chông gai bắt đầu nổi lên cho McCain.
Khó khăn đầu tiên của John McCain là khó khăn nội bộ.
Sức mạnh của đảng Cộng Hòa hoàn toàn đựa trên các thế lực bảo thủ. Nhưng chính các nhóm bảo thủ này lại là khối chống đối McCain mạnh mẽ nhất. Với họ, các thành quả chính trị của McCain chỉ là những chuyện phản lại các giá trị và niềm tin của khối bảo thủ. Nhiều nhà bình luận bảo thủ nổi tiếng, như Rush Limbaugh, Ann Coulter công khai chống đối McCain, gọi ông là “cấp tiến giả trang” (nguyên văn: liberal in disguise). Bà Coulter còn lớn tiếng mỉa mai kêu gọi ủng hộ bà Hillary vì cho rằng Hillary bảo thủ hơn McCain. Một lãnh tụ của một tổ chức tin lành bảo thủ lớn hô hào mấy triệu đệ tử nằm nhà ngủ, không đi bầu vào tháng Mười Một tới này.
Lập trường của ông McCain trong vấn đề di dân bất hợp pháp cũng là một vấn đề lớn. Tuy ông hợp tác với phe cấp tiến Dân Chủ, nhưng đây lại là một lập trường bị đại đa số dân Mỹ chống đối, nhất là trong đảng Cộng Hòa.
Trước các cuộc tấn công Obama về vụ mục sư quá khích Jeremiah Wright, báo chí ủng hộ Oabma liền khui ra chuyện mục sư của ông McCain, ông Hagee. Thật ra, mục sư John Hagee không là mục sư của McCain, như trường hợp mục sư Wright của Obama. Nhưng ông Hagee này cũng quá khích không kém mục sư Wright, với những lời giảng nẩy lửa. Ví dụ như ông gọi Công Giáo là gái điếm (nguyên văn “the Great Whore”) chỉ giỏi hút máu dân Do Thái. Ông cho vụ bão lụt Katrina là do Chúa trừng phạt dân New Orleans vì thành phố này đã tổ chức diễn hành cho mấy anh lại cái. Trong khi Obama công khai bác bỏ sự quá khích của mục sư Wright thì McCain lại vui vẻ chấp nhận hậu thuẫn của mục sư Hagee, dù vẫn tuyên bố không chấp nhận lập trường quá khích của ông này.
Lập trường của McCain về vụ chiến tranh Iraq là cả một... canh bạc nhất chín nhì bù.
Tình trạng tạm ổn định tại đây là một lợi điểm cho ông, nhưng không ai biết được tháng tới tình hình sẽ biến chuyển thế nào. Nếu từ đây đến tháng Mười Một, cuộc chiến gia tăng cường độ thì hy vọng đắc cử tổng thống của ông McCain coi như tiêu tan mây khói.
Đã vậy, ông lại tuyên bố sẵn sàng ở lại Iraq cả trăm năm nữa. Dĩ nhiên ông chỉ muốn nói đến một sự hiện diện của Mỹ trong tình trạng như bên Âu Châu sau đệ nhị thế chiến, hay bên Nam Hàn sau chiến tranh Triều Tiên, để đóng một vai trò ổn định an ninh chung cho toàn vùng, chứ không phải muốn tiếp tục đánh nhau một trăm năm nữa. Nhưng câu nói của ông vẫn bị bóp méo và khai thác tối đa.
Cuộc chiến Iraq đã không còn là đề tài quan yếu hàng đầu cho dân Mỹ nữa. Bây giờ họ lo chuyện kinh tế: khủng hoảng nhà cửa, giá xăng, giá thực phẩm. Trước những ưu tư mới này, ông McCain đã tỏ ra hết sức… mù mờ.
Về vụ khủng hoảng nhà cửa, ông theo đúng chủ trương Cộng Hòa, can thiệp tối thiểu, để guồng máy kinh tế tự điều chỉnh chứ không muốn Nhà Nước tăng thuế hầu cứu giúp những người đầu cơ giá nhà hay những tay tài phiệt lạm dụng thời cơ hốt bạc. Trong nền kinh tế thị trường này, lập trường đó nghe có vẻ có lý. Nhưng nếu là người bị nhà băng xiết nhà thì chắc quý vị không lấy gì làm vui khi thấy Nhà Nước làm ngơ.
Với giá xăng tăng vọt, ông đề nghị miễn giảm thuế xăng trong vài tháng. Nhưng các kinh tế gia nhận xét giảm thuế như vậy chỉ giúp người dân tiết kiệm được vài chục đô một tháng. Muối bỏ biển. Trong khi các hãng dầu vẫn thu lợi nhuận cả tỷ như thường.
Nói chung về vấn đề kinh tế, ông tuyên bố thẳng thừng “tôi không rành về những vấn đề kinh tế lắm”. Thật ra thì chẳng có ông tổng thống nào rành về kinh tế hết. Trong lịch sử Mỹ, chưa có ông kinh tế gia nào đắc cử tổng thống, kể cả ông Bush con là người có bằng Cao học MBA về quản trị. Nhưng các tổng thống đều có đủ loại siêu cố vấn trong mọi lãnh vực. Dù sao thì trong thời buổi gạo châu củi quế mà ông tổng thống lại nói huỵch tẹt là không rành về kinh tế thì chỉ giúp mấy đối thủ chính trị có bia đấm đá thôi.
Cá nhân ông McCain cũng không là một bức tranh hoàn hảo.
Nếu Obama phải chống đỡ những liên hệ của ông với tài phiệt Tony Rezko đang hầu tòa, và bà Hillary phải thanh minh thanh nga về vụ Whitewater và nhiều vụ khác, thì ông McCain trước đây cũng hết sức lận đận giải thích vai trò của ông trong nhóm “Keating Five”, là nhóm năm thượng nghị sĩ dính líu vào vụ lem nhem của Charles Keating. Cái ông Keating này là chủ một ngân hàng bị phá sản ở tiểu bang Arizona của thượng nghị sĩ McCain. Năm ông thượng nghị sĩ, trong đó có McCain, bị tố đã dùng ảnh hưởng cá nhân can thiệp ngăn cản chính phủ điều tra. Thượng Viện cho điều tra vai trò của McCain và ông bị khiển trách nhẹ. Vụ này xẩy ra cách đây hơn hai mươi năm, nhưng bảo đảm phe Dân Chủ sẽ lại khui ra.
Về tính tình, ông McCain bị đặt vấn đề là người nóng nẩy, có khi sỗ sàng trong liên hệ với các đồng viện tại quốc hội. Vai trò tổng thống cần một người hết sức bình tĩnh tỉnh táo. Một người nóng nẩy cọc cằn có thích hợp không"
McCain cũng chứng tỏ là một người cứng ngắc trong việc giữ lập trường của mình, hết sức tự tin là mình đúng bất chấp những chống đối. Nghe sao giống Bush quá.
Một chông gai vĩ đại trước mắt là… cái tuổi thất thập cổ lai hy của ông. Obama đã khều nhẹ bằng cách ca ngợi McCain như một người hùng đã hy sinh cho đất nước “trong hơn nửa thế kỷ”! Năm 1996, thượng nghị sĩ Bob Dole đại diện Cộng Hòa ra tranh cử với Bill Clinton. Ông Dole lúc đó 73 tuổi, là một người hùng của đệ nhị thế chiến, tay phải bị liệt vì bị thương trong cuộc chiến, tranh cử với chiêu bài “người hùng nhiều kinh nghiệm”. Bill Clinton trẻ trung, không đi lính ngày nào, tranh cử với khẩu hiệu “Nhịp cầu vào thế kỷ 21”. Quá khứ đối đầu với tương lai. Nghe giông giống McCain với Obama hiện nay. Năm đó Bill Clinton đại thắng, chiếm hơn hai phần ba phiếu cử tri đoàn.
Nhưng cái chông gai lớn nhất của ông McCain chính là… tổng thống Bush.
Ông McCain khác biệt chính kiến với TT Bush rất nhiều. Nhưng có hai điểm giống nhau: cùng là đảng viên Cộng Hòa và cùng chủ chiến tại Iraq. Đó chính là đề tài khai thác của phe Dân Chủ, với khẩu hiệu McCain tức là Bush nhiệm kỳ 3!
Đây là chông gai lớn nhất vì TT Bush đã trở thành tổng thống với sự chống đối lớn nhất trong lịch sử Mỹ. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy TT Bush hiện bị sự chống đối của hơn 70% dân Mỹ, vì cuộc chiến Iraq, rồi vì những khó khăn kinh tế hiện nay của Mỹ.
Những thất bại lớn này gắn liền tên tuổi của Bush với đảng Cộng Hòa và tất cả các chính khách Cộng Hoà. Ông McCain đang loay hoay tìm cách đứng xa Bush mỗi ngày một chút. Thành công hay không thì chưa ai biết được.
Chẳng những vậy, dân Mỹ là dân thích thay đổi, mới lạ. Tám năm với Cộng Hòa quá đủ rồi. Đã đến lúc phải thay quần áo mới, đổi qua Dân Chủ.
Trong tất cả các khuôn mặt Cộng Hòa, có lẽ ông McCain là ứng viên mạnh nhất với nhiều hy vọng thắng cử nhất. Nhưng trong tình huống hiện nay của đảng này, có thể vẫn chưa đủ để giữ Tòa Nhà Trắng trong nhiệm kỳ tới.
Năm nay là năm cực kỳ khó khăn cho Cộng Hòa vì tình hình chung. Cũng là năm khó khăn cho Dân Chủ vì cuộc nội chiến dai dẳng. Nhưng khó khăn lớn nhất là nơi cử tri Mỹ, phải lựa chọn giữa thần tượng mới Obama -người coi như sẽ là đại diện Dân Chủ- và người hùng McCain. Nói một cách thiếu lịch sự hơn, giữa nai tơ O-Bambi và khủng long McCain. Không phải chuyện dễ.
Qua hai bài viết trước và bài này, khi duyệt qua đoạn đường chông gai của cả ba ứng viên (kể cả bà Hillary), người ta đều thấy rõ là không có ai quá bết bát, mà cũng chẳng có ai tuyệt hảo hay có tầm vóc của một Reagan hay một Kennedy (18-5-08).
Gửi ý kiến của bạn
