Luật Pháp Và Cộng Đồng: Bồi Thường Thiệt Hại Nạn Nhân Sách Nhiễu Tình Dục (Phần III )
Văn Phòng Luật Sư Gary E. Mastin
Như tôi trình bày với quý độc giả ở phần I và phần II của “Sách Nhiễu Tình Dục Ở Nơi Làm Việc” trong những kỳ trước, Luật Công Bằng Về Việc Làm Và Nơi Cư Trú (The Fair Employment and Housing Act – FEHA) không những bảo vệ cho cả nam và nữ nhân viên, mà còn che chở cho những người đang xin việc làm, và những người đang làm theo hợp đồng. Luật này bảo vệ nhân viên chống lại những sách nhiễu tình dục đến từ người khác phái hay đồng phái, đến từ quản lý viên, hoặc đến từ chủ nhân của bất kỳ cơ sở thương mại nào. Khi sự quấy nhiễu này xảy ra thường xuyên trước mặt của người nhân viên, dù cho người nhân viên này không phải là nạn nhân trực tiếp, họ vẫn có thể khiếu nại được. Thêm nữa, theo Bộ Luật Dân Sự § 51.9 (Civil Code § 51.9) quấy nhiễu tình dục còn có thể xảy ra trong những trường hợp khác như: giữa bác sĩ và bệnh nhân, giữa người chủ nhà và người mướn nhà, giữa người thầy giáo và học trò, v.v… Tuy nhiên, đại đa số những sách nhiễu tình dục xảy ra đến với người nhân viên ở chỗ làm việc.
Ngoài ra, luật FEHA còn cấm các cơ sở thương mại hay chủ nhân trả thù người nhân viên khi người nhân viên này tường trình lên cấp trên những vi phạm về sách nhiễu tình dục hay kỳ thị, hoặc khi họ khiếu nại về những sự vi phạm này với cơ quan công quyền, làm nhân chứng, hoặc trợ giúp những cuộc điều tra xảy ra bởi FEHA.
Như vậy, quý vị cần phải làm gì khi mình hay người thân của mình là nạn nhân trực tiếp hay gián tiếp của sách nhiễu tình dục" Sự yêu cầu đầu tiên trước khi người nạn nhân có thể ra thưa kiện, họ phải tường trình những sự vi phạm này với Cơ Quan Quản Trị Sự Công Bằng Ở Nơi Làm Việc Và Chỗ Cư Ngụ (Department of Fair Employment and Housing – DFEH) hoặc với Ủy Ban Bảo Vệ Nhân Quyền Ở Nơi Làm Việc (Equal Employment Opportunity Commission – EEOC). Khi cơ quan này quyết định sự khiếu nại của người nạn nhân là đúng, lúc đó người nạn nhân có thể: 1) yêu cầu cơ quan này theo dõi bảo vệ quyền lợi cho họ và điều đình hay truy tố người vi phạm trước tòa, hay 2) yêu cầu cơ quan này cấp cho họ một lá thư cho phép thưa kiện (A Right to Sue Letter). Với lá thư này, người nạn nhân lúc đó có thể mướn luật sư riêng cho chính mình để điều đình hay mang người vi phạm ra tòa. Theo luật, người nạn nhân thường có một năm từ ngày bị sách nhiễu để thưa người vi phạm.
Mức phạt về tài chánh cho một cơ sở thương mại thay đổi tùy theo chức vị của người vi phạm về sách nhiễu tình dục. Nếu nạn nhân của sự sách nhiễu tình dục vẫn bị tiếp tục quấy rầy hoặc bị trả thù/chèn ép bởi người nhóm trưởng hay quản lý viên trực tiếp của mình, sự trừng phạt sẽ thật nghiêm ngặt. Nói theo cách khác, nếu người nạn nhân có thể chứng minh việc trả thù hay sự sách nhiễu đến với họ từ người nhóm trưởng hay người quản lý viên này, cơ sở thương mại đó sẽ hoàn toàn phải chịu trách nhiệm về hành vi của người vi phạm. Người nạn nhân không cần phải chứng tỏ cơ sở thương mại đó đã bất cẩn hay làm gì sai. Vấn đề này rất quan trọng trong những vụ thưa kiện về sách nhiễu tình dục vì khi người vi phạm là người nhóm trưởng hay là người quản lý viên trực tiếp, cơ sở thương mại thường không thể trốn trách nhiệm bằng cách khiếu nại là họ đã không biết chuyện gì xảy ra. Dù cho họ chấm dứt ngay việc sai lầm hoặc lập tức đuổi người vi phạm, họ vẫn bị trách nhiệm lây. Vì thế, khi một người nạn nhân có thể chứng tỏ rằng họ đã bị quấy nhiễu như trên – họ sẽ thường được sử thắng kiện và sẽ được bồi thường thiệt hại cộng với luật sư phí.
Sự việc sẽ thay đổi khi người vi phạm sách nhiễu tình dục là người cộng sự viên với nạn nhân. Trong trường hợp này, theo Điều Luật Chính Phủ 12940(h)(1) [Government Code section 12940(h)(1)], cơ sở thương mại chỉ bị trách nhiệm khi họ đã biết, vẫn tiếp tục lơ là, hay đã được báo cáo về những sự vi phạm mà vẫn không chịu sửa đổi hoặc chấm dứt ngay sự vi phạm này. Vì vậy, muốn buộc cơ sở thương mại này phải đồng chịu trách nhiệm về hành vi của người vi phạm sách nhiễu tình dục, nạn nhân phải chứng tỏ cơ sở thương mại này đã từng biết hoặc vẫn tiếp tục dung túng những hành động sai trái của người thủ phạm từ trước đến nay.
Luật chống sách nhiễu tình dục là để bảo vệ người nhân viên không phải làm việc trong một môi trường thù nghịch. Luật này được đề xướng ra là để bảo vệ, không phải để nhân viên lợi dụng thao túng hay kềm chế môi trường làm việc. Vì thế, muốn thắng kiện không phải là điều dễ dàng và đơn giản. Để thắng kiện, người nạn nhân phải chứng minh là sự sách nhiễu tình dục xảy ra thường xuyên hay nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến việc làm. Nạn nhân phải chứng tỏ rằng một người bình thường cùng phái tính với mình sẽ có cùng kết luận là những vi phạm này là quá thường xuyên hay nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến năng suất công việc của họ. Thêm nữa, nạn nhân cũng cần trình bày những sự vi phạm này làm ảnh hưởng xấu đến môi trường làm việc. Một câu hỏi thường hay được đặt ra là sự vi phạm sách nhiễu tình dục như thế nào là thường xuyên hoặc nghiêm trọng" Câu trả lời tùy thuộc vào toàn bộ các trường hợp xảy ra: thường xuyên hàng ngày hay hàng tuần hay không"; có nguy hiểm đến thân thể hoặc làm nhục mạ cho nạn nhân hay không"; có làm cản trở hay giảm hiệu suất công việc của nạn nhân hay không", v.v… Tiêu chuẩn chính yếu là: thường xuyên hoặc nghiêm trọng. Nếu sự sách nhiễu thật là nghiêm trọng (thí dụ như bị rờ mó vào chỗ kín trên thân thể của nạn nhân), thì nạn nhân không cần phải chứng tỏ là sự vi phạm đó xảy ra thường xuyên.
Giống như những vụ kiện dân sự khác, quý vị cần phải chú ý đến giới hạn thời gian khi kiện cáo những vi phạm về quấy nhiễu tình dục. Theo luật FEHA và theo Điều Luật Chính Phủ Tiểu Bang California § 12960 (California Government Code § 12960), quý vị có thời hạn 1 năm từ ngày vi phạm để khiếu nại với Cơ Quan DFEH. Tuy nhiên, có những ngoại lệ với giới hạn thời gian 1 năm trên khi sự vi phạm xảy ra thường xuyên và liên tục (Continuing Violations Doctrine). Vì trang giấy có hạn trong bài thảo luận hôm nay, vì vấn đề giới hạn thời gian dành cho nạn nhân đi khiếu nại với cơ quan chính quyền hơi phức tạp, và vì để bảo vệ quyền lợi cho chính mình, tôi xin đề nghị quý độc giả nên liên lạc với văn phòng luật sư Gary E. Mastin hay các văn phòng chuyên môn phi vụ lợi để hiểu rõ hơn về vấn đề này...
Câu hỏi thường đặt ra nữa là người nạn nhân có thể đòi bồi thường thiệt hại gì khi họ thắng kiện về sách nhiễu tình dục" Theo luật California, người nạn nhân có quyền: 1) Đòi bồi thường thiệt hại chữa bịnh về cơ thể; 2) Chữa bịnh về tâm thần; 3) Sự thiệt hại về lương bổng trong quá khứ và tương lai; 4) Sự thiệt hại về đau khổ tâm thần; 5) Sự bồi thường danh dự (punitive damages). Xin chú ý là trong những vụ kiện về sách nhiễu tình dục, người nạn nhân không cần phải đi chữa bịnh về tâm thần/tâm lý mà vẫn có thể đòi bồi thường thiệt hại về đau khổ tâm thần.
Để đòi sự bồi thường danh dự, nạn nhân cần chứng minh là cơ sở thương mại đó: 1) Mướn hay giữ người thủ phạm ở lại làm việc mặc dù họ biết người này không xứng đáng với chức vụ đó; 2) Biết những tác phong xấu của người thủ phạm mà vẫn bỏ qua, không màng đến sự an toàn của những người nhân viên khác; 3) Cho phép hay dung túng những vi phạm về sách nhiễu tình dục trong chỗ làm; 4) Không màng điều tra những sự vi phạm khi được báo cáo; 5) Không bảo vệ người nạn nhân một cách đúng đắn theo luật; 6) Không chịu trừng trị nghiêm khắc người vi phạm; v.v…
Người nạn nhân cũng được quyền đòi đối phương phải trả tất cả luật sư phí của họ. Đây là một quyền lợi rất quan trọng cho những người nạn nhân của sách nhiễu tình dục, của kỳ thị chủng tộc, kỳ thị tuổi tác, v.v... Tiểu bang California cho phép những người luật sư đòi luật sư phí nhiều hơn cả tiền bồi thường cho người nạn nhân vì điều đó sẽ giúp người luật sư thêm sốt sắng bênh vực quyền lợi cho nạn nhân và giúp người nạn nhân được thắng kiện. Nếu không, tiểu bang California sợ rằng những người nạn nhân của những sự kỳ thị này sẽ có thể vừa bị sợ hãi, vừa không có điều kiện tài chánh mang những sự vi phạm này ra trước ánh sáng của công lý.
Xin mời quý độc giả đón đọc bài thảo luận về đề tài LY DỊ vào tuần sau…
VĂN PHÒNG LUẬT SƯ GARY E. MASTIN
Vietnamese: (714) 893-5522
English: (310) 567-8666
Gửi ý kiến của bạn
