Câu Chuyện Thể Thao: Handball – Tiền Đạo
Trong phần Câu Chuyện Thể Thao lần này, chúng tôi xin được cùng quý vị tìm hiểu tiếp về môn Bóng Ném tức “Handball”. Môn Bóng Ném thường dùng các dụng ngữ chính sau đây để diễn tả các vị trí trên sân khi tường thuật chi tiết của một trận đấu:
- Point: tức vị trí của tuyển thủ phạm lỗi và cũng là nơi đối phương được hưởng phạt ném bóng tự do (Free Throw)
- Goal Line: đường biên được kẻ thẳng hàng với hai cột gôn ở phần cuối hai bên sân, tức đường biên cuối sân.
Khi cầu thủ của một bên ném bóng hoặc chạm bóng vượt qua đường biên cuối sân của đối phương văng ra ngoài, thì thủ môn của đối phương được ném bóng lên cho đồng đội (Goal Throw). Ngược lại, nếu cầu thủ của một bên chạm bóng văng ra ngoài đường biên này trên phần sân mình thì phía đối phương sẽ được hưởng quả phạt ném góc (Corner Throw). Trường hợp này hoàn toàn giống với hình thức luật phạt góc của môn Túc Cầu.
- Goal Area Line: đường kẻ cách khung thành 6m, nên cũng còn gọi là Line 6m. Từ đường Line 6m đến đường biên cuối sân là khu vực cấm địa, vì vậy khi các cầu thủ của đội đang bị tấn công vượt qua đường Line 6m này để lui về khu cấm nhằm hỗ trợ cho cục diện phòng thủ thì bị phạm luật và đối phương sẽ được hưởng quả ném phạt “penalty”(Throw 7m). Trường hợp các cầu thủ của đội tấn công mang bóng tiến vào khu cấm này cũng bị phạt, thì lúc đó thủ môn đối phương sẽ được ném bóng lên cho đồng đội theo hình thức Goal Throw.
- Goal Area: khu vực chỉ dành cho thủ môn tức vùng cấm địa không chấp nhận cầu thủ đội nhà lẫn cầu thủ đối phương xâm nhập, trừ trường hợp hai bên đang tranh bóng trên không nhưng với điều kiện là chân chưa chạm vào khu vực cấm địa này. Trong phạm vi khu vực cấm địa trên sân nhà, thủ môn được quyền mang bóng mà không bị hạn chế số bước, đồng thời cũng có thể dùng chân để ngăn chặn các đường bóng tấn công của đối phương nhưng không được đá.
- Throw 7m: là đường kẻ cách khung thành đối phương 7m, còn gọi là đường Line 7m, dùng để định vị khi ném phạt penalty. Cầu thủ ném phạt phải đứng ở vị trí lui về sau đường kẻ này trong phạm vi 1m, tức không được đạp trên đường Line 7m. Khi ném phạt, cầu thủ cũng không được nhấc chân lên hoặc di động từ vị trí mình đã đứng đó.
- Sky Play: là những pha chuyền bóng trên không trung hoặc đoạt bóng từ các đường chuyền này rồi tiện thế ném vào khung thành đối phương để ghi điểm làm bàn v.v… Diễn tiến của những pha chuyền bóng hoặc tranh đoạt trên không trung thường xảy ra với tốc độ nhanh nhẹn và liên tục nhiều lần nên càng tạo thêm phần hào hứng cho trận đấu. Tuyển thủ nổi danh nhất thế giới về lối chơi sở trường “Sky Play” là Bernhard Kempa của Đức Quốc.
- Free Throw Line: vị trí ngay đường kẻ cách khung thành đối phương 9m, được gọi là Line 9m. Nếu các cầu thủ phạm lỗi từ vị trí này lui về sau khung thành trên sân nhà thì càng khiến cho đối phương có cơ hội ghi bàn khi hưởng quả ném phạt tự do gần khung thành hơn.
- Free Throw: khi có một bên phạm lỗi thì đối phương sẽ được ném phạt tự do tại vị trí Point, và các cầu thủ của đội bị phạt phải đứng cách xa đối phương ném phạt từ khoảng cách 3m. Khi ném quả phạt tự do, tối thiểu phải đặt một chân tại vị trí Point và có thể ném thẳng vào khung thành để tung lưới địch thủ. Trường hợp đồng đội mình đang ném quả phạt tự do, thì các cầu thủ khác phải rời khỏi khu vực đường Line 9m.
Kế đến, về vai trò của cầu thủ trên sân thì xưa kia trong môn Bóng Ném thường áp dụng chiến thuật phối hợp giữa một tuyển thủ xuất sắc ở hàng phòng ngự gọi là “Center Back” cùng các tuyển thủ có chiều cao ở hàng trên để tổ chức những pha tấn công qua hình thức ném bóng từ cự ly xa khung thành địch thủ. Nhưng gần đây, chiến thuật khởi dụng 3 tuyển thủ lưu động ở hàng trên nhằm gây rối loạn hàng phòng ngự đối phương có khuynh hướng gia tăng nên đòi hỏi cả 3 tuyển thủ này phải có năng lực di chuyển đều đặn ở mọi góc độ. Ngoài ra, tuy trước đây vai trò của các tuyển thủ hầu như được định vị trên sân, nhưng trong môn Bóng Ném hiện nay vị trí của các tuyển thủ luôn được thay đổi một cách linh động tùy theo tình huống của trận đấu. Vì vậy, 7 tuyển thủ trong đội hình đều có thể giữ vai trò tấn công và ném bóng vào gôn để ghi điểm làm bàn từ khắp các vị trí trước khung thành đối phương.
Qua vai trò của các tuyển thủ trong đội hình vốn không qui định về nhân số đổi người nên môn Bóng Ném có rất nhiều hình thức tổ chức tấn công tùy theo tài nghệ cá nhân của từng tuyển thủ. Từ đó, môn Bóng Ném lại có thêm đặc tính biến hóa đội hình rất đa dạng. Các vai trò chính trong môn Bóng Ném gồm có:
- Thủ Môn (Goal Keeper): cầu thủ bảo vệ khung thành, hoạt động trong vùng cấm địa, được sử dụng toàn thân để chụp bóng hoặc cản phá những cú ném của đối phương. Thủ môn có thể vượt ra ngoài vòng cấm địa nhưng lúc đó sẽ trở thành những cầu thủ khác và bị giới hạn của luật cấm mang bóng di động quá 3 bước. Hơn nữa, vai trò của người thủ môn đòi hỏi phải có kỹ thuật ném bóng chính xác ở cự ly 20m trở lên để chuyền bóng cho đồng đội trong những pha phản công chớp nhoáng. Vì vậy, trong những trận đấu giữa các đội mang đẳng cấp cao vai trò của thủ môn ảnh hưởng rất lớn đến sự quyết định cục diện thắng bại và các thủ môn thường là những tuyển thủ có phản xạ nhanh nhẹn kiêm luôn vai trò thủ quân.
- Trung vệ tấn công (Center Back): cầu thủ giữ vai trò trọng yếu trong đội hình vì là khởi điểm kiến tạo những đường bóng tấn công và nếu có cơ hội cũng tự mình ném bóng trực tiếp từ cự ly xa khung thành. Vai trò của một “Center Back” đòi hỏi cầu thủ phải có cách nhìn thế trận bao quát để đối ứng cả hai mặt công thủ và kết hợp sự cân bằng về các mặt thể lực, chiều cao và kỹ thuật ném bóng.
- Tả vệ (Left Back): thông thường là những cầu thủ thuận tay trái và sở trường về những cú ném từ cự ly xa hoặc những cú ném bất ngờ sau một đường chuyền, cũng như có kỹ thuật ném bóng chính xác. Cầu thủ tả vệ có trọng trách chuyển hướng tấn công từ những đường bóng tạt vào bên cánh trái và chọn vị trí thích hợp có nhiều khả năng làm bàn nhất để chuyền cho đồng đội. Ngược lại, khi rút về sân nhà trong thế phòng thủ, cầu thủ tả vệ thường đảm trách luôn hàng chắn cho trung vệ để tuyển thủ này có nhiều thời gian quan sát thế trận nhằm tổ chức những đường bóng phản công thần tốc.
- Hữu vệ (Right Back): có vai trò hỗ trợ cho hai mặt công thủ giống như tả vệ nhưng phụ trách ở vị trí đối xứng và đa số đều là những cầu thủ thuận tay phải.
- Tiền vệ cánh trái (Left side): là những cầu thủ tiếp ứng thế công ở góc trái và phụ trách những quả ném từ góc độ này. Hơn nữa, vị trí của tiền vệ cánh trái cũng có thể được thay đổi khi họ di chuyển đến trước khu cấm đối diện khung thành địch thủ. Vì tính cách quan trọng của vai trò trực tiếp xoay chuyển thế trận từ công sang thủ hoặc ngược lại tại vị trí chiến lược của cánh trái, nên các cầu thủ tiền vệ cánh trái phải có phản ứng nhậm lẹ của cặp chân đầy tốc độ.
- Tiền vệ cánh phải (Right Side): có vai trò tiếp ứng ở vị trí đối xứng với tiền vệ cánh trái.
- Trung phong (Post Back): cầu thủ trực diện cùng hàng phòng ngự đối phương, có nhiệm vụ đột phá qua rào cản hoặc ném bóng trực tiếp vào gôn để ghi điểm làm bàn. Cầu thủ trung phong phải có kỹ thuật ném bóng vào gôn thành công ở mức độ xác xuất cao trong những tình huống trực diện cùng thủ môn địch thủ.
Vì mục đích của môn Bóng Ném là đưa bóng vào gôn bằng hình thức ném để ghi điểm nên kỹ thuật ném bóng là yếu tố rất quan trọng và gồm có những động tác chính như sau:
- Step Shot: vừa bước đi vừa ném bóng trong tư thế dùng chân làm trục để giữ thăng bằng của trọng tâm cơ thể và dùng tay ném bóng nên thường có nhiều uy lực phát ra từ cánh tay. Đây là tư thế căn bản nhất của môn Bóng Ném, đồng thời khác với hình thức vừa nhảy lên vừa ném bóng ở thời điểm quyết định cú ném nên rất dễ đánh lừa hướng phán đoán chận bóng của thủ môn đối phương. Động tác “Step shot” thường được dùng trong những tình huống “Blind Shot”, tức là nhắm vào các “góc chết” của khung thành để đưa bóng xuyên qua những kẽ hở của hàng phòng ngự địch thủ.
- Jump Shot: là một hình thức ghi điểm rất ngoạn mục và thường được sử dụng trong môn Bóng Ném với động tác vừa nhảy người lên vừa ném bóng. Vì là trạng thái nhảy người lên không trung kết hợp với cú ném bằng tay nên đòi hỏi cầu thủ phải có sức dẻo dai và tạo được sự cân bằng giữa trọng lực và lực tác động từ cánh tay để ném bóng đi thật nhanh nhẹn.
Tùy theo vị trí trên sân, hình thức ném bóng Jump Shot còn có những cách gọi khác nhau như:
- Middle Shot (Long Shot): hình thức ném bóng Jump Shot ở vùng phụ cận đường Line 9m.
- Side Shot: hình thức ném bóng Jump Shot từ các góc độ nhỏ hẹp ở vùng phụ cận đường Line 6m
- Post Shot: hình thức ném bóng Jump Shot ở từ các góc độ lớn dễ nhìn thấy gôn đối phương ở vùng phụ cận đường Line 6m.
Về phương diện chiến thuật thi đấu, tuy môn Bóng Ném cũng được chia làm hai phần: tấn công (Offense) và phòng thủ (Defense), nhưng trên thực tế vị trí tuyển thủ trên sân thường được thay đổi do nhu cầu biến hóa đội hình nên đôi khi khán giả rất khó phân định. Tuy nhiên, dựa vào cách bố trận căn bản khi các tuyển thủ định vị trên sân thì thế tấn công của môn Bóng Ném gồm hai dạng thức:
- Center Three: có 3 cầu thủ ở hàng tấn công là 1 trung phong và 2 tiền vệ cánh. Chiến thuật này có đặc tính phối hợp thường xuyên giữa 3 mũi tấn công qua sự thay đổi vị trí cầu thủ để đánh lạc hướng bám sát của đối phương nên tạo ra nhiều thế trận tấn công đa dạng. Và cũng từ dạng thức này, mỗi khi bên nào áp đảo được đối phương lùi sâu về phòng thủ thì đều có khuynh hướng tăng cường thêm một tuyển thủ nơi hàng tấn công, gọi là chiến thuật “Double Post”.
- Double Post: có 4 cầu thủ ở hàng tấn công là 2 trung phong và 2 tiền vệ. Cầu thủ được tăng cường trên hàng tấn công để trở thành vai trò trung phong thường là cầu thủ trung vệ vì thuận lợi vị trì từ dưới dâng lên ở vị trí giữa sân. Chiến thuật này giúp đội bóng tấn công nâng cao hiệu suất làm bàn do kiến tạo được nhiều góc độ chuyền và ném bóng về phía khung thành đối phương.
Ngược lại, vi mức độ nghiêm khắc của luật cấm xâm nhập khu vực cấm địa trên sân nhà nên thế trận phòng ngự của môn Bóng Ném có nhiều dạng thức như sau:
- Chiến pháp phòng ngự 6-0 (6-0 Defense): 6 cầu thủ cùng định vị dọc theo đường Line 6m để ngăn chận các đợt ném bóng và đột phá vòng vây của đối phương. Tuy chiến thuật này có hiệu quả là kềm chế được sự hoạt động của những cầu thủ trung phong nhưng vì toàn đội hình đều lui về sâu trên sân nhà nên đối thủ có nhiều cơ hội khai thác các đường ném bóng từ cự ly xa khung thành.
- Chiến pháp phòng ngự 5-1 (5-1 Defense): 5 cầu thủ cùng định vị dọc theo đường Line 6m và 1 cầu thủ đứng phía trước để cản phá những đường chuyền bóng của đối phương. So với chiến pháp 6-0 thì dạng thức 5-1 có phần hoàn chỉnh hơn nhưng đòi hỏi cầu thủ đứng ở phía trước phải có thể lực bền bỉ và di chuyển thật linh hoạt.
- Chiến pháp phòng ngự 4-2 (4-2 Defense): 4 cầu thủ định vị dọc theo đường Line 6m và 2 cầu thủ tiến ra phía trước để truy cản 2 trung phong đối phương. So với chiến pháp 5-1 thì dạng thức 4-2 cho thấy mức độ bám sát chặt chẽ hơn và các đội bóng quy tụ được nhiều cầu có thể lực dẻo dai thường áp dụng lối phòng thủ này.
- Chiến pháp phòng ngự 3-2-1 (3-2-1 Defense): các cầu thủ định vị theo thứ tự từ dưới lên trên 3 người, 2 người và 1 người trước đường Line 6m. Chiến pháp này có tác dụng ngăn chận được những đường chuyền bóng kiến tạo đội hình tổ chức tấn công của địch thủ nhưng đồng thời cũng cần có 6 cầu thủ di chuyển lanh lẹ và dồi dào thể lực. Hơn nữa, chiến pháp 3-2-1 còn được đa số các đội bóng chuyên nghiệp áp dụng vì chỉ có nhược điểm duy nhất là khó kềm chế được trung phong xuất sắc của đối phương.
- Chiến pháp phòng ngự 3-3 (3-3 Defense): 3 cầu thủ định vị dọc theo đường Line 6m và 3 cầu thủ khác dâng lên phía trên. Đây là chiến thuật mang ý niệm “dĩ thủ hoán công”, vì có 3 cầu thủ túc trực hàng trên chuẩn bị cho những pha dâng bóng phản công. - Chiến pháp phòng ngự một kềm một (Man To Man Defense): tất cả cầu thủ trong đội hình đều lui về phòng ngự và chia nhau kềm chặt từng đối phương. Lối chơi này mang lại hiệu quả cao nếu toàn đội đều có khả năng bám sát địch thủ nhưng ngược lại cũng dễ tạo các khoảng trống trước khung thành cho đối phương khai thác.
Gửi ý kiến của bạn
