TỈNH HOÀ BÌNH
Tỉnh Hoà Bình có diện tích 4.663 km vuông. Dân số năm 2011 là 820.400 người, mật độ 174 người/km vuông. Sắc dân: Mường, Kinh, Thái, Tày, Dao. Gồm có: Thành phố Hoà Bình và 10 huyện: Đà Bắc, Mai Châu, Kỳ Sơn, Cao Phong, Lương Sơn, Kim Bôi, Tân Lạc, Lạc Sơn, Lạc Thủy, Yên Thủy. Tỉnh lỵ ở thành phố Hoà Bình. Hoà Bình phía bắc giáp Phú Thọ, tây giáp Sơn La, tây nam giáp Thanh Hoá, nam giáp Ninh Bình, Hà Nam, đông giáp Hà Nội. Nhiệt độ trung bình 24,5 độ C.
Tỉnh Hoà Bình người Mường sống đông đúc, bản làng của họ thường cất nơi các thung lũng, tiêu biểu Bản Lác ở thung lũng Vàng thuộc huyện Mai Châu, nhà sàn cất cao ráo, cách mặt đất khoảng 2m, có nhiều cửa sổ để thoáng gió, sàn nhà làm bằng tre hoặc bương, trước nhà treo một chậu hoa phong lan hay lồng chim cảnh, một khung dệt vải xinh xắn để gần nơi cửa sổ mát mẻ, cô gái vừa dệt vải vừa ca hát giữa núi rứng êm ả.
Lịch sử tỉnh Hòa Bình: Kinh lược Bắc Kỳ ký nghị định ngày 22-6-1886, thành lập tỉnh Mường, tách phần đất của người Mường cư trú từ các tỉnh: Hưng Hoá, Sơn Tây, Hà Nội và Ninh Bình. Tỉnh lỵ đặt tại thị trấn Chợ Bờ, đến tháng 4-1888 đổi tên là tỉnh Phương Lâm. Ngày 18-3-1891, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định, đổi tên tỉnh Phương Lâm thành tỉnh Hòa Bình. Ngày 27-12-1975, tỉnh Hòa Bình hợp nhất với tỉnh Hà Tây thành tỉnh Hà Sơn Bình. Ngày 12 -8-1991, tỉnh Hà Sơn Bình tách ra trở lại thành 2 tỉnh Hòa Bình và Hà Tây.
Hoà Bình, đất đai do phù sa Sông Đà, sông Bưởi, sông Bùi, nên màu mỡ. Kinh tế, bán buôn, đường sá chưa được phát triển.
Các nhà khảo cổ đã tìm thấy 47 trống đồng ở tỉnh Hoà Bình. Nên biết người Việt đã sinh sống trước đây cả hàng vạn năm.
Phong tục của người Mường, có hội Cồng Chiêng còn gọi là hội Xéc Bùa, hội đi chúc tết hay chúc mừng các gia đình được may mắn. Một đoàn người đông đảo đánh cồng chiêng, đọc thơ ứng khẩu, chúc gia chủ làm ăn phát đạt và được bình an, chủ nhà cùng hát đối đáp thật nhộn nhịp.
Núi Vua Bà, Suối Ngọc là di tích của Hai Bà Trưng đã luyện quân nơi đây khi xưa. Rừng cây: mỡ, keo, thông sum sê, cây ăn trái: nhãn, vải... tốt tươi. Nước của Suối Ngọc từ đỉnh núi cao đổ xuống ầm ì, trông thích thú.
Hang Bụt ở dãy núi đá vôi, huyện Tân Lạc, gần nơi cửa hang có một lối thông thiên, tạo ánh sáng lung linh huyền ảo. Trong động có các bàn thờ, gian ngoài thờ Thánh Mẫu, Chúa Thượng Ngàn, Thủy cung Công chúa, gian trong thờ Quan Âm bồ tát và Phật Thiên thủ Thiên nhãn. Bên trong hang hình dáng nhũ đá hao hao hình voi phục, phong cảnh trông thanh thoát.
.
Hoà Bình, di tích cổ xưa
Núi non kỳ vĩ, bốn mùa tốt tươi
.
Cảm tác: Non nước Hoà Bình
.
Hoà Bình, lờ lững nước sông Đà
Hà Nội phố phường, cách chẳng xa
Hướng bắc, láng giềng là Phú Thọ
Phía tây lân cận ấy Sơn La
.
Hoà Bình khảo cổ rõ ràng trông
Cũ kỹ xa xưa những trống đồng
Phố xá ít oi, trường trại ít
Người Mường đông đảo, bản làng đông
.
Cửa nhà cư trú, của người Mường
Thung lũng, xây làng giữa ruộng nương
Gió núi vi vu, nhè nhẹ thổi
Hương rừng thoang thoảng, dịu dàng vương
.
Người Mường rộn rịp, hội cồng chiêng
Chiêng trống, người đông gõ xập xèng
Đối đáp văn thơ, tìm phối ngẫu
Lân la đối tượng, kết lương duyên
.
Núi Bà, suối Ngọc nước tuôn rơi
Hùng vĩ tốt tươi, giữa đất trời
Róc rách suối khe, len lỏi chảy
Ngoằn ngoèo sông lạch, bập bềnh trôi
.
Đi vào hang Bụt, thoát trần ai
Nhũ đá tạo hình đứng dẻo dai
Dáng dấp ly kỳ lưu luyến mãi
Hoà Bình xinh xắn, nhớ nhung hoài.
Nguyễn Lộc Yên
Tỉnh Hoà Bình có diện tích 4.663 km vuông. Dân số năm 2011 là 820.400 người, mật độ 174 người/km vuông. Sắc dân: Mường, Kinh, Thái, Tày, Dao. Gồm có: Thành phố Hoà Bình và 10 huyện: Đà Bắc, Mai Châu, Kỳ Sơn, Cao Phong, Lương Sơn, Kim Bôi, Tân Lạc, Lạc Sơn, Lạc Thủy, Yên Thủy. Tỉnh lỵ ở thành phố Hoà Bình. Hoà Bình phía bắc giáp Phú Thọ, tây giáp Sơn La, tây nam giáp Thanh Hoá, nam giáp Ninh Bình, Hà Nam, đông giáp Hà Nội. Nhiệt độ trung bình 24,5 độ C.
Tỉnh Hoà Bình người Mường sống đông đúc, bản làng của họ thường cất nơi các thung lũng, tiêu biểu Bản Lác ở thung lũng Vàng thuộc huyện Mai Châu, nhà sàn cất cao ráo, cách mặt đất khoảng 2m, có nhiều cửa sổ để thoáng gió, sàn nhà làm bằng tre hoặc bương, trước nhà treo một chậu hoa phong lan hay lồng chim cảnh, một khung dệt vải xinh xắn để gần nơi cửa sổ mát mẻ, cô gái vừa dệt vải vừa ca hát giữa núi rứng êm ả.
Lịch sử tỉnh Hòa Bình: Kinh lược Bắc Kỳ ký nghị định ngày 22-6-1886, thành lập tỉnh Mường, tách phần đất của người Mường cư trú từ các tỉnh: Hưng Hoá, Sơn Tây, Hà Nội và Ninh Bình. Tỉnh lỵ đặt tại thị trấn Chợ Bờ, đến tháng 4-1888 đổi tên là tỉnh Phương Lâm. Ngày 18-3-1891, Toàn quyền Đông Dương ra nghị định, đổi tên tỉnh Phương Lâm thành tỉnh Hòa Bình. Ngày 27-12-1975, tỉnh Hòa Bình hợp nhất với tỉnh Hà Tây thành tỉnh Hà Sơn Bình. Ngày 12 -8-1991, tỉnh Hà Sơn Bình tách ra trở lại thành 2 tỉnh Hòa Bình và Hà Tây.
Hoà Bình, đất đai do phù sa Sông Đà, sông Bưởi, sông Bùi, nên màu mỡ. Kinh tế, bán buôn, đường sá chưa được phát triển.
Các nhà khảo cổ đã tìm thấy 47 trống đồng ở tỉnh Hoà Bình. Nên biết người Việt đã sinh sống trước đây cả hàng vạn năm.
Phong tục của người Mường, có hội Cồng Chiêng còn gọi là hội Xéc Bùa, hội đi chúc tết hay chúc mừng các gia đình được may mắn. Một đoàn người đông đảo đánh cồng chiêng, đọc thơ ứng khẩu, chúc gia chủ làm ăn phát đạt và được bình an, chủ nhà cùng hát đối đáp thật nhộn nhịp.
Núi Vua Bà, Suối Ngọc là di tích của Hai Bà Trưng đã luyện quân nơi đây khi xưa. Rừng cây: mỡ, keo, thông sum sê, cây ăn trái: nhãn, vải... tốt tươi. Nước của Suối Ngọc từ đỉnh núi cao đổ xuống ầm ì, trông thích thú.
Hang Bụt ở dãy núi đá vôi, huyện Tân Lạc, gần nơi cửa hang có một lối thông thiên, tạo ánh sáng lung linh huyền ảo. Trong động có các bàn thờ, gian ngoài thờ Thánh Mẫu, Chúa Thượng Ngàn, Thủy cung Công chúa, gian trong thờ Quan Âm bồ tát và Phật Thiên thủ Thiên nhãn. Bên trong hang hình dáng nhũ đá hao hao hình voi phục, phong cảnh trông thanh thoát.
.
Hoà Bình, di tích cổ xưa
Núi non kỳ vĩ, bốn mùa tốt tươi
.
Cảm tác: Non nước Hoà Bình
.
Hoà Bình, lờ lững nước sông Đà
Hà Nội phố phường, cách chẳng xa
Hướng bắc, láng giềng là Phú Thọ
Phía tây lân cận ấy Sơn La
.
Hoà Bình khảo cổ rõ ràng trông
Cũ kỹ xa xưa những trống đồng
Phố xá ít oi, trường trại ít
Người Mường đông đảo, bản làng đông
.
Cửa nhà cư trú, của người Mường
Thung lũng, xây làng giữa ruộng nương
Gió núi vi vu, nhè nhẹ thổi
Hương rừng thoang thoảng, dịu dàng vương
.
Người Mường rộn rịp, hội cồng chiêng
Chiêng trống, người đông gõ xập xèng
Đối đáp văn thơ, tìm phối ngẫu
Lân la đối tượng, kết lương duyên
.
Núi Bà, suối Ngọc nước tuôn rơi
Hùng vĩ tốt tươi, giữa đất trời
Róc rách suối khe, len lỏi chảy
Ngoằn ngoèo sông lạch, bập bềnh trôi
.
Đi vào hang Bụt, thoát trần ai
Nhũ đá tạo hình đứng dẻo dai
Dáng dấp ly kỳ lưu luyến mãi
Hoà Bình xinh xắn, nhớ nhung hoài.
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn
